vẻ khác thường, thực ra chúng tôi làm chẳng được mấy tí công việc. Bí thư
đi qua cạnh tôi đưa mắt nhìn, tôi cũng nhìn lại ông ta. Tôi không phát hiện
những gì khác thường trong mắt ông ta, ông cười tít, những nếp nhăn dầy
dạn phong sương hằn rõ ở đuôi mắt. Ông là người nhạy bén tinh nhanh, khi
không có ai ở bên cạnh ông đối xử với tôi rất tốt. Đội này vốn mang tên <<
Quỷ môn quan >>, là đội quản lý người chặt chẽ nhất trong nông trường.
Sau << đại cách mạng văn hoá >>, đổi thành đại đội vũ trang, phụ trách cai
quản nhà tù của sư đoàn xây dựng nông trường đặt tại đây.
Sau sự kiện Lâm Bưu – ngày 13 tháng 9 – chính ông đến đây giải tán nhà
tù này. Nhưng giống như ở ngoài xã hội thôi, tiếng là giải tán, chẳng khác
gì bỏ nhúm muối vào cả một chum nước - cuối cùng - muối tan biến, cả
chum nước đều có vị mặn đắng pha loãng, cả xã hội đều phảng phất mùi vị
của nhà tù. Tôi nghe nói ông thường cảnh cáo những kẻ thích dùng nắm
đấm và gậy gộc đánh người rằng:
- Các anh chớ dồn chó tới chân tường!
Tuy ông coi bọn chúng tôi như chó, nhưng kể ra trong những năm tháng
kêu gào:
- Đánh cho chết những con chó đã lăn xuống nước!
Thì nói như ông đã là có tình người lắm rồi, từ ngày ông đến đây chế độ ở
<< Quỷ môn quan >> có được nới lỏng ra ít nhiều, công nhân nông trường
ngày nghỉ đã được ra khỏi cổng, thậm chí không xin phép cũng được; <<
Quỷ môn quan >> không đến nỗi là << Cửa ải của quỷ sứ nhà giời >> nữa.
Vẫn với cặp mắt cười tít, ông quay sang phía cô ta, đến trước mặt cô, đón
lấy cái xẻng trong tay cô, nhấc thử nặng nhẹ rồi bảo:
- Vừa lĩnh à? Lưỡi còn nguyên chưa dẽ.
Nói rồi ông đặt lưỡi xẻng lên hòn đá ráp kê máng gỗ, cổ tay đè chặt cán
xẻng, mài qua mài lại xoèn xoẹt. Chiếc áo xanh bộ đội đã bạc màu khoác
trên người ông, hai ống tay áo vắt qua vắt lại như hai quả núm trống bơi, tư
