Hung Nô là một vấn đề khó giải quyết đã từ lâu của triều Hán. Sau khi
Hán Vũ Đế lên ngôi, vẫn không có biện pháp nào giải quyết tốt đẹp. Thế
rồi trong chín sự kiện mà Chủ Phụ Yển lần đầu tiên dâng thư trình tỏ, trong
đó có một sự kiện được luận thuật ấy là vấn đề Hung Nô.
Ông nói:
- “Tư Mã Pháp” nói: “Nước tuy lớn, hiếu chiến tất vong!”, chiến tranh là
một việc không hay. Chinh chiến là tối hạ sách, các vị vua hiền minh cần
phải thận trọng đối đãi. Dựa vào chiến tranh để giành phần thắng, xâm lược
ồ ạt, cuối cùng chỉ có thể chuốc lấy họa hại. Ngày trước Tần Thủy Hoàng
đã nhiều lần chinh phạt Hung Nô, thừa tướng Lý Tư khuyên giải nói:
“Không thế làm như vậy được, Hung Nô là dân tộc du mục, không có thành
ấp cư trú cố định, không có trụ sở canh giữ ẩn náu, lưu động di chuyển
nhanh như chim bay, khó có thể đè bẹp được chúng. Quân lính trang bị nhẹ
thọc vào sâu, lương thực không tiếp tế được; cướp đoạt được đất đai cũng
không thể canh tác được; bắt được người Hung Nô cũng chẳng có thể sai
khiến được, chỉ có thể giết chết chúng đi. Đó không phải là một việc làm
của vị vua hiển minh. Trong nước của hết lực kiệt, điêu tàn suy bại, mà lại
lấy việc đánh bại Hung Nô làm khoái trá, đó không phải là kế lâu dài của
quốc gia”. Tần Thủy Hoàng không nghe lời can gián, cử Mông Điềm dẫn
quân tiến đánh Hung Nô, mở mang ngàn dặm. Tần Thủy Hoàng lại điều
động dân đinh trong thiên hạ đi canh giữ biên cương, quân đội ở ngoài
mười mấy năm, người chết không sao đếm xuể. Dân chúng sức kiệt mệt
mỏi, xác chết rải khắp đường, cuối cùng dân chúng đã chống lại nhà Tần.
Đến đời Cao Tổ Lưu Bang đã bình định được thiên hạ, nghe nói Hung Nô
tập trung ở vùng đất Đại, lại muốn đem quân đi đánh, Ngự Sử Thành
khuyên can thuyết phục nói: “Không được, quân Hung Nô tụ tán bất
thường, đuổi bắt chúng có khác gì đuổi hình bắt bóng, tiến công chúng sẽ
rất nguy hiểm”. Cao Tổ Lưu Bang không nghe, dẫn quân Bắc tiến, quả
nhiên bị khốn ở Bình Thành. Có lẽ sau đó Cao Tổ hối hận, đã cử Lưu Kính
tới chỗ Hung Nô ký kết hiệp ước hòa thân. Sau đó mới chấm dứt được cuộc
chinh chiến với Hung Nô. “Tôn Tử binh pháp” nói: “Cắt quân mười vạn,
