QUÉT NGHIỆP DIỆT YÊN
Năm thứ tư Thái Hòa (năm 369) vào tháng ba, Tấn đại tư mã Hoàn Ôn
diệt Yên. Yên cầu cứu nước Tần còn dùng mảnh đất phía Tây Hổ Lao
(huyện Tị Thủy tỉnh Hà Nam) tặng cho Tần để làm điều kiện. Tần chủ Phù
Kiên triệu tập quần thần lại mưu nghị. Mọi người đều cho rằng:
- Ngày trước Hoàn Ôn đánh ta tới Bá Thượng, Yên chẳng cứu ta. Nay
Ôn phạt Yên, hà tất gì mà ta phải cứu? Hơn thế Yên không xưng phiên với
ta, hà cớ gì mà la phải cứu?
Sau hội nghị, Vương Mãnh nói riêng với Phù Kiên:
- Yên tuy lớn mạnh, Mộ Dung Bình đâu có phải là kẻ địch của Ôn. Nếu
Ôn cử binh ở Sơn Đông, tiến vào đóng ở Lạc Ấp, thu lấy quân của Ký Yên
dẫn vào thôn tính Túc của Dự, nhìn thấy quân lính hỗn loạn, tất đại nghiệp
của bệ hạ cũng sẽ mất. Chi bằng nay ta cứ hợp binh với Yên để đuổi Ôn,
Ôn chạy Yên cũng sẽ yếu đi. Sau đó thừa lúc nó suy yếu ta sẽ cướp lấy
Yên, thế chẳng tốt sao?
Phù Kiên liền theo kế sách của Mãnh, phát binh cứu Yên, đánh lùi Hoàn
Ôn. Sau cuộc chiến, Tần cướp lấy mảnh đất phía Tây Hổ Lao của Yên, Yên
biết hối đã không kịp nữa. Lúc này sức lực của nước Yên đã suy nhược, nội
bộ mâu thuẫn nặng nề, danh tướng Mộ Dung Thùy đánh lùi Hoàn Ôn cũng
bị bức phải đầu hàng theo Phù Tần. Đánh Yên, điều kiện thống nhất
phương Bắc đã chín muồi.
Tần và Yên là hai quốc gia lớn mạnh nhất ở phương Bắc lúc đó, diệt
xong nước Yên cũng coi như thống nhất được phương Bắc. Trước khi phạt
Yên, đối với phương lược tác chiến, đường lối tiến quân; Vương Mãnh đã
nghiên cứu và thiết kế tỉ mỉ. Lúc đó đánh Yên có ba đường tiến quân. Một
là từ Trường An kéo ra Hàm Cốc Quan, sau khi lấy được hai cứ điểm chiến
lược lớn là Lạc Dương và Vinh Dương, từ Hà Nội Hà Đông men theo hai
bờ sông Hoàng Hà tiến vào Đông Bắc, vượt Hàn Thủy, Chương Thủy để
đánh vào Nghiệp Đô. Hai là sau khi chiếm cứ được Lạc Dương, Vinh
Dương, từ Hà Nội hoặc Hà Đông đánh lên Thượng Đảng rồi hướng về
