Tiền Tần. Do Lữ Quang đã quán triệt một cách tương đối tốt tư tưởng này,
ba mươi sáu nước Tây Vực, thảy đều quy thuộc.
Phù Kiên thống nhất được phương Bắc, đã kết thúc được cục diện
phương Bắc phân liệt cát cứ kể từ khi loạn Vĩnh Gia đến đây. Bản đồ của
nó “Nam đến Tây Nam biên thuỳ, Đông tới khu vực Hoài Tứ, Tây tới Tây
Vực, Bắc tới tận sa mạc”. Mấy chính quyền trong ngoài xung quanh biên
cương đều hòa hảo với nó. Và như vậy, Tiền Tần đã trở thành chính quyền
của dân tộc thiểu số đầu tiên của phương Bắc Trung Quốc đã được thống
nhất, đã trở thành một nước có quốc lực mạnh nhất trong mười sáu nước
của Ngũ Hồ.
Phù Kiên là người thống trị của dân tộc thiểu số, vẫn được coi là một
chính trị gia, quân sự gia và mưu lược gia. Ông trọng dụng nhân tài dùng
pháp trị quốc, phát triển kinh tế thống nhất Bắc phương, có những cống
hiến quan trọng trong lịch sử. Thế nhưng sau khi ông thống nhất Bắc
phương đã dần dần trở nên kiêu ngạo, trước đây rất chịu khó nghe theo lời
can gián, khiêm tốn thận trọng, về sau không nghe nổi lời khuyên bảo,
thích khoe khoang công lao, chỉ làm theo ý riêng mình. Đặc biệt là trên vấn
đề phạt Tấn, Phù Kiên đã có biểu hiện nôn nóng, ông muốn thống nhất
Trung Quốc, thực hiện hoài bão chính trị của mình, đã có một mặt tích cực
của ông, thế nhưng Phù Kiên đã dự tính một cách sai lầm thực lực của
Đông Tấn trong thời kỳ Tạ An, dùng binh lại “trước sau ngàn dặm, cờ
trống ầm ĩ”, chiến tuyến quá dài. Phù Kiên những muốn dùng “quân đông
thế mạnh” giống như “gió giật quét sạch lá thu” lấy nước Tấn một cách dễ
dàng. Kết quả là một trận ở Phì Thủy, một trăm vạn đại quân của Tần đã bị
cha con họ Tạ đánh cho đại bại. Chủ tướng Phù Dung bị giết, Phù Kiên
thân bị nỏ bắn bị thương, ngượng ngùng chạy trốn về Lạc Dương. Từ đó,
Tiền Tần như người bị què không gượng dậy nổi, hơn thế đã dẫn đến sự tan
rã của Tiền Tần và phương Bắc lại một lần nữa bị phân liệt lớn. Năm thứ
mười Thái Nguyên (năm 385) Phù Kiên đã bị thủ lĩnh tộc Khương là Diêu
Trường bắt sống ở núi Ngũ Tướng (Đông Bắc Kỳ Sơn, Thiểm Tây ngày
nay) đem về Tân Bình (huyện Lâm, tỉnh Thiểm Tây ngày nay) bức Phù
