60. CAO HOAN
QUY MÔ RỘNG LỚN,
KẾ SÁCH TUNG TRỜI
Cao Hoan (năm sinh 496 - năm mất 547) còn có tên là Hạ Lục Hỗn,
người Hán đã Tiên Ti hóa, Đại thừa tướng Đông Ngụy thời kỳ Nam Bắc
triều và người đặt nền móng cho Bắc Tề. Sinh năm 496 ở trấn Hoài Sóc
(phía Đông Bắc thành phố Bao Đầu Nội Mông Cổ). Thủa nhỏ nhà nghèo,
dựa vào sự giúp đỡ của gia đình nhạc phụ mới có ngựa rồi trở thành Trấn
binh. Về sau từ Đội chủ chuyển làm Hàm sứ, nhiều năm bôn tẩu ở giữa
Hoài Sóc đến Lạc Dương. Năm 525, tham gia quân khởi nghĩa của Đồ Lạc
Chu, tiếp tục theo Cát Vinh. Sau khi Cát Vinh bị giết, lại dựa vào Nhĩ Châu
Vinh, rồi được bổ nhiệm làm Thích sử Tấn Châu. Năm 530 ông thống lĩnh
mười vạn lưu dân kiếm ăn ở Hà Bắc, không lâu khởi binh ở Tín Đô (huyện
Kỷ tỉnh Hà Bắc ngày nay) rồi tự lập. Năm 532 đánh bại tập đoàn Nhĩ Châu
Thị ở Nghiệp Thành, sau đó chiếm Lạc Dương, lập Nguyên Tu làm Hiếu
Vũ Đế, tự nhận chức Đại thừa tướng, từ đó nắm giữ chính quyền Bắc Ngụy.
Sau khi Hiếu Vũ Đế chạy trốn khỏi Lạc Dương, lại lập Nguyên Thiện Kiến
làm Đế, đó là Đông Ngụy. Năm 547 ông dẫn quân Tây chinh, bị đại tướng
Tây Ngụy là Vĩ Hiếu Khoan đánh bại, do vì phẫn uất mà chết. Sau khi con
trai ông là Cao Dương thay Ngụy xây dựng Tề, được truy tôn làm Thần Vũ
Đế.
Sở dĩ Cao Hoan có thể từ một người biên dân lớp dưới trưởng thành trở
thành một vị kiêu hùng, trên một mức độ rất lớn là do kết quả bởi tài năng
tuyệt vời khéo vận dụng mưu lược của ông. Để đánh địch giành chiến
thắng, thực hiện hoài bão chính trị của mình, ông không những có thể dựa
thiên thời, chọn địa lợi, mưu nhân hòa từ trên mặt chiến lược, mà còn am
thuộc ngụy đạo, giỏi xuất kỳ, thạo tạo thế, khéo dùng ly gián trên mặt chiến
