69. TRƯỞNG TÔN VÔ KỴ
ỨNG ĐỐI NHANH NHẠY,
GIỎI TRÁNH HIỀM NGHI
Trưởng Tôn Vô Kỵ (? - 659), tự Phủ Cơ, người Lạc Dương Hà Nam, anh
hoàng hậu Trưởng Tôn của Đường Thái Tôn. Cuối đời Tuỳ, sau khi Lý
Uyên vào Quan Trung chiếm được Trường An, ông đi theo Lý Thế Dân,
được cử làm Tham mưu hành quân đạo vị bắc, theo Tần Vương Lý Thế
Dân tiến hành chiến tranh thống nhất Trung Quốc, vì có công được thăng
làm Tỷ bộ lang trung, Thượng đẳng huyện công. Vũ Đức năm thứ chín
(năm 626), ông tích cực sách động “Sự biến cửa Huyền Vũ”, giúp Lý Thế
Dân đoạt được ngôi vua. Với công huân và địa vị hoàng thân, từng giữ các
chức Thượng thư Hữu bộc xạ, Tư không Tư không v.v... phong Triệu quốc
công. Trinh Quán năm thứ 17 (năm 643) ông tích cực chủ trương lập Tấn
Vương Lý Trị làm Thái tử. Sau khi Lý Trị (Cao Tôn) kế vị, ông giữ chức
Thái uý, đồng thời trung thu môn hạ tam phẩm. Sau này vì phản đối Cao
Tôn lập Vũ Tắc Thiên làm hoàng hậu mà bị đày đi Châu Kiêm, tự thắt cổ
mà chết. Trưởng Tôn Vô Kỵ là nhà chính trị, nhà mưu lược quan trọng đầu
đời Đường, có tác dụng nhất định trong việc ổn định chính trị lúc đó.
XEM XÉT, TÍNH TOÁN THỜI THẾ,
SÁCH ĐỘNG SỰ BIẾN CỬA HUYỀN VŨ
Tần Vương Lý Thế Dân trong cuộc chiến tranh diệt Tuỳ có công lao trác
việt, thể hiện rõ trí tuệ và tài năng chiến lược rất cao, được văn thần vũ
tướng sùng kính và yêu mến. Điều đó là một uy hiếp rất lớn cho Thái tử Lý
Kiến Thành, con trai cả Đường Cao Tổ Lý Uyên. Lý Kiến Thành lo lắng
em thứ hai là Lý Thế Dân có thể cướp mất quyền nối ngôi vua của mình
nên dưới xúi giục của em trai thứ Tề Vương Lý Nguyên Cát đã muốn hại
Lý Thế Dân. Vào một đêm năm Vũ Đức thứ chín (năm 626), Lý Kiến
Thành mời Lý Thế Dân uống rượu, khiến Thế Dân say đến thổ ra máu, suýt
