xin du học đến bái yết ông, Phạm Trọng Yêm lập tức tặng ông này một
ngàn đồng tiền. Sau một năm, Tôn tú tài lại đến, Phạm Trọng Yêm vừa tặng
ông ta tiền vừa hỏi ông ta vì sao đi ăn xin, không ngồi lại tĩnh tâm đọc sách.
Tôn tú tài đau thương nói: nhà có mẹ già, khó khăn trong phụng dưỡng.
Nếu mỗi ngày có thu nhập cố định một trăm đồng tiền, thì đủ dùng. Phạm
Trọng Yêm nói với ông ta: Nghe giọng điệu, ông không giống khách ăn
xin. Đợi tôi tìm giúp ông một chỗ làm ở trường học này, để mỗi tháng ông
có được ba ngàn đồng, nuôi dưỡng mẹ già, như vậy ông có thể yên tâm
theo học không? Tôn tú tài cả mừng cúi chào, từ đó cùng Phạm Trọng Yêm
nghiên cứu “Xuân Thu”. Năm sau, Phạm Trọng Yêm rời Nam Kinh, Tôn tú
tài cũng từ chức. Sau mười năm, triều đình và dân gian truyền lan tin có
một vị học giả đức cao vọng trọng, đang tụ tập học sinh ở Thái Sơn, giảng
dạy “Xuân Thu” họ Tôn tên là Phục. Ngay đến Tổ Lại tiên sinh Thạch Giới
nổi tiếng Sơn Đông cũng đến bái ông ta làm thầy. Vị học giả đó chính là vị
Tôn tú tài năm xưa. Phạm Trọng Yêm cảm khái nói: Nghèo khó quả thật là
một tai nạn đáng sợ, nếu như Tôn Phục cứ phải ăn xin đến già, thì chẳng
phải là vị nhân tài kiệt xuất đó đã chôn vùi vào trầm luân ư! Từ Hải Lăng
đến Cao Bưu, từ Tô Châu đến Mẫn Châu (nay là huyện Bản - Thiểm Tây)
mỗi khi đến nơi nào Phạm Trọng Yêm nói chung đều trước tiên phát triển
việc học, mời thầy, quan tâm đến giáo dục. Sau này khi làm đến Tể tướng
đã hạ lệnh cho các châu, huyện phải mở trường học. Mà rất nhiều người
được sự chỉ giáo và chịu ảnh hưởng của ông, đều được thành đạt. Giữa các
đại sĩ phu đương thời chú ý chữa phong khí xã hội, nghiêm khắc với mình,
sùng kính phẩm đức, tiết tháo, những cái đó đều do Phạm Trọng Yêm đề
xướng.
CƯƠNG TRỰC KHÔNG A DUA,
NÓI THẲNG BA LẦN BỊ BIẾM
Ngay từ thời kỳ Phạm Trọng Yêm chịu tang mẹ, Án Thù nghe tiếng tăm
của Phạm Trọng Yêm đã mời ông đến nhận chức ở học phủ, Phạm Trọng
Yêm đã dâng thư lên triều đình xin lựa chọn quận thủ, tiến cử huyện lệnh,
xua đuổi những người du đãng lười nhác, cắt giảm nhân viên thừa và người
