97. HẢI THỤY
ĐẢM BIẾT ĐỘNG TRỜI ĐẤT,
LO NGHĨ VÌ DÂN NƯỚC
Hải Thuỵ (1514 - 1587), tự Nhữ Hiền, tự hiệu Cương Phong, người
Quỳnh Sơn Quảng Đông. Dân tộc Hồi, sinh ra trong gia đình quan lại nhỏ,
gia cảnh nghèo khó. Do từ nhỏ đã khắc khổ học hành, nên năm Gia Tĩnh
trúng cử nhân, được cử làm Giáo Dụ huyện Nam Bình, phủ Diên Bình,
Phúc Kiến. Vì ông thanh liêm chính trực, có phương pháp quản lý việc học,
lại rất có năng lực làm việc nên được Thích đạo quan và cấp trên chú ý, liên
tục trình báo, giới thiệu lên trên. Gia Tĩnh năm thứ 37, ông được đề bạt làm
tri huyện huyện Thuần An phủ Nghiêm Châu. Từ đó bắt đầu cuộc sống làm
quan của ông. Ông đã từng giữ các chức chủ sự bộ Hộ, tuần phủ Ứng
Thiên, Nam Kinh Lại bộ hữu thị lang, Nam Kinh hữu hợp đô ngự sử v.v...
Trong thời gian giữ chức, ông hoặc là dâng thư thẳng thắn can ngăn, chủ trì
chính nghĩa, hoặc là xét lại án oan, hoặc là thi hành các biện pháp cải cách,
trừng trị các thế lực ác, đã kiến lập được công lao bất hủ. Trong lịch sử dân
gian có nhiều truyền thuyết hay về ông.
Lúc tuổi trẻ, Hải Thuỵ có hoài bão lớn lao, chú ý đến việc lớn quốc gia,
đối với các tệ xấu trong xã hội dám mạnh dạn đả kích, vạch trần. Chỉ riêng
bài viết “Kế sách trị Lê” ông viết khi tham gia thi hương lúc còn thanh niên
đã có thể thấy được tấm lòng ưu quốc ưu dân của ông. Lúc đó ở đảo Hải
Nam có các dân tộc Lê, Hán và Đông v.v... nhưng người dân tộc Lê đông
nhất, sau đó mới đến người Hán. Phần lớn người Lê sinh sống ở dải Ngũ
Chỉ Sơn vùng giữa, còn người Hán thì cư trú ở vùng ven biển. Do người Lê
chịu khổ nạn nặng nề hơn, nên người Lê đã nhiều lần chống đối và khởi
nghĩa, nhưng rồi đều kết thúc bằng các cuộc đàn áp đẫm máu của giai cấp
thống trị. Nhiều năm liền trong cảnh chiến tranh loạn lạc đã làm cho tính
mệnh và tài sản của các dân tộc ở Hải Nam bị nguy hại rất lớn. Không được
