Dương Nhạn Sinh - Bạo Thúc Diễm - Chu Chính Thư
Mưu Trí Thời Tần Hán
Dịch giả: Ông Văn Tùng
Chương 56
Thế Đã Mạnh Thì Thừa Thắng Xông Lên
Thời Hán Vũ Đế triều đình đem quân chinh phạt Hung Nô và một số dân
tộc thiểu số vùng biên. Cuộc chiến này kéo dài 30 năm, hao tổn lượng lớn
sức người và của. Vì vậy triều đình thực thi một số chính sách đặc biệt về
kinh tế để phục vụ chiến tranh, trong đó có chủ trương "tính chuỗi", “cáo
chuỗi" hay còn gọi là "toán mân", "cáo mân".
Tính chuỗi là biện pháp trưng thu tài sản. Năm 119 trước Công nguyên,
Hán Vũ Đế hạ lệnh cho thương nhân, thợ thủ công và chủ cho vay nặng lãi
trong cả nước báo cáo tài sản với triều đình. Nếu giá trị tài sản là 2000 tiền
phải nộp cho nhà nước 120 tiền. Kinh doanh muối, sắt, thiếc... dù đã nộp
thuế, nhưng cứ có 4000 tiền phải nộp 120 tiền (120 tiền bằng 1 toán). Tư
nhân có xe thì mỗi xe phải nộp 240 tiền (2 toán), có thuyền dài 5 trượng trở
lên nộp 120 tiền. Vua qui định thêm: nếu giấu tài sản không khai báo, hoặc
báo láo khi phát hiện ra sẽ bị tịch thu toàn bộ và lưu đày khổ dịch biên giới
một năm. Còn kẻ nào phát hiện, tố cáo sẽ được thưởng, gọi là "cáo mân".
Thương nhân Trung Quốc từ xưa đã sợ "lộ phí". Sau khi có bệnh "toán
mân" có nhiều người không chịu thi hành. Năm năm sau, Hán Vũ Đế chủ
trương "cáo mân", trong thời gian ngắn có vô số người hưởng ứng bởi được
trọng thưởng hậu hĩnh. Kết quả là số tiền trước đây chưa thu được lên đến
con số hàng tỉ toán, ruộng đất ở huyện lớn có hàng trăm, huyện nhỏ hơn
trăm mẫu. Triều đình đem số tiền này bổ sung ngân khố, mang ruộng đất
cho nông dân thuê.
Thương trường ngày nay không thể dùng quyền uy áp đặt như Hán Đế
được. Nhưng nếu biết xây dựng một uy tín, để cho người tiêu dùng đổ xô
đến mua hàng, người nọ quảng cáo cho người kia thì cũng chính là vận
dụng kế của người xưa.
Công ty sản xuất trò chơi máy tính Nhậm Thiên Đường ở Nhật, lúc đầu chỉ
