Dương Nhạn Sinh - Bạo Thúc Diễm - Chu Chính Thư
Mưu Trí Thời Tần Hán
Dịch giả: Ông Văn Tùng
Chương 57
Có Những Lúc Phải Dùng Thủ Đoạn
Trước thời Hán Vũ Đế, tất cả những tài nguyên thiên nhiên đều thuộc
quyền sở hữu của giai cấp thống trị. Lúc đó, việc khai thác những tài
nguyên thiên nhiên đó đều do dân chúng làm. Họ nộp cho nhà cầm quyền
một số thuế nhất định để đổi lấy việc khai thác muối, sắt và những sản
phẩm khác nữa. Muối và sắt là hai loại sản phẩm mang tính thiết yếu. Muối
- mọi người mỗi ngày đều phải ăn, còn sắt là nguyên liệu để làm ra những
công cụ lao động phục vụ sản xuất. Tuy là nói sản lượng khai thác lớn, giá
cũng không đắt lắm thế nhưng do thời Hán dân đông lại chủ yếu là nông
dân cho nên việc kinh doanh muối và sắt tương đối thu được lợi nhuận cao.
Thời Hán Vũ Đế, triều đình có chính sách "độc quyền", quyết tâm làm đến
cùng. Phàm là công thương nghiệp dân gian dạng tư doanh nếu có thể đều
được quốc hữu hóa (gọi là công thương nghiệp quan doanh). Bởi vì nhu cầu
chiến phí lớn, làm thế này mới có thể đáp ứng được. Thế là, muối và sắt
đương nhiên trở thành đối tượng hàng đầu bị quan phủ quy hoạch.
Toàn bộ quá trình sản xuất muối trước đây do dân gian làm, giờ đây bị quan
phủ khống chế một cách nghiêm ngặt, việc mua bán muối cũng do quan
phủ trực tiếp làm. Việc sản xuất và mua bán sắt cũng vậy. Việc độc quyền
sản xuất và mua bán muối, sắt do quan phủ phụ trách này là do hai ông
Đông Trịnh Thành Dương và ông Khổng Cận đề ra được triều Hán tiếp
nhận ngay. Ông Đông Trịnh Thành Dương xuất thân từ một thương gia
buôn bán muối còn ông Khổng Cận xuất thân từ một thương gia buôn bán
sắt. Họ đem tất cả tâm lực và những kinh nghiệm tích lũy được trong quá
trình làm ăn ra thực thi chính sách độc quyền quan phủ. Đối với việc này,
những người làm tư nhân trước kia rất bất bình. Hai ông gặp không ít sự
phá hoại. Công nghiệp sản xuất muối và sắt do quan phủ lũng đoạn cũng có
một chút cực đoan. Ví dụ như giá muối quá đắt, dân không mua được, chất
