Lý Nhân - Phan Thứ Lang
Nam Phương Hoàng hậu cuối cùng Triều Nguyễn
- 9 -
DÒNG HỌ CỦA BÀ NAM PHƯƠNG
Người dân Nam bộ và Bắc bộ thời những năm 30 thường nói: “Nhất Sỹ, nhì
Phương, tam Xường, tứ Định”, nghĩa là người đứng đầu tỷ phú là Lê Phát Sỹ,
người thứ nhì là Tổng đốc Đỗ Hữu Phương, người thứ ba là Bá hộ Xường,
người gốc Minh Hương, tên thật của Hộ Xường là Lý Tường Quan, xuất thân
thông ngôn. Người thứ tư là Hộ Định, mang họ Trần (?). Về sau, những năm 20-
30 tại đất Bắc kỳ có một người cũng từ bàn tay trắng lập nên sản nghiệp có mấy
chục cái tàu thuỷ chạy đường sông, vì vậy họ gọi ông là: Bạch Thái Bưởi – vua
đường sông mà hiện nay sử sách đánh giá Bạch Thái Bưởi là nhà tư sản dân tộc,
và câu nói “Nhất Sỹ, nhì Phương, tam Xường, tứ Bưởi” đã được từ Nam chí Bắc
công nhận.
Theo chúng được biết, Lê Phát Sỹ nguyên là cháu chắt của Mathiéu Lê Văn
Gẫm. Tư liệu của L.m Phan Phát Huồn C.S.S.P, trong VNGS 1 (1533-1933),
Cứu Thế Tùng Thư xuất bản năm 1965 tại Sài Gòn đã viết: “Mathiéu Lê Văn
Gẫm sinh ở Gò Công, tên thật là Lê Văn Bôi, lúc Giám mục Lefebre phải về
Huế, Mathiéu Gẫm phải giam ở Sài Gòn và phải án tử. Lê Văn Bôi đã lỗi luật
nước vì theo tà đạo, vì buôn bán với người ngoại quốc, và đã đem Tây Dương
đạo trưởng vào nước. Nó không chịu quá khoá, nó không chịu hối cải. Vì vậy
qua sang năm nó sẽ bị trảm quyết, chiếu theo đạo dụ của Hoàng đế”.
Câu chuyện còn kể lại trong gia đình là: Ngày 11-5-1847, ông Mathiéu Lê Văn
Gẫm được dẫn đến pháp trường “Da Còm” (Chợ Quán), cái tin đó làm lương
dân hiện diện rất đông. Ba người em của Lê Văn Gẫm, cũng cùng đức tin, bị
hành hình cùng lúc là Toma Trọng, Phaolo Bạng và Ine Nguyễn cũng có mặt
trong cuộc xử anh mình. Ông đội Bạng và ông trùm Phước phải xô đẩy đám
đông để đưa cha Thăm đến gần giải tội lần cuối cho vị tử đạo. Ông đội cũng
tặng viên đao phủ ba quan tiền để anh ta chém thật gọn, giúp anh mình đỡ đau
đớn.
