CHƯƠNG VI
VỀ BƯỚC TIẾN CỦA CÔNG GIÁO Ở HOA KÌ
Nước Mĩ là miền đất dân chủ nhất trái đất, đồng thời, theo những báo cáo
đáng tin cậy, cũng là đất nước ở đó Công giáo có nhiều bước tiến hơn cả.
Thoạt nghe thì điều đó khiến ta ngạc nhiên.
Ta cần phân biệt rõ hai điều: sự bình đẳng tạo điều kiện cho con người
luôn tự mình phán xét mình; nhưng mặt khác, sự bình đẳng cũng khiến con
người thích thú và nghĩ đến một quyền lực xã hội duy nhất, đơn giản, và
chung như nhau cho tất cả mọi người. Những con người sống trong thời đại
dân chủ rất có thiên hướng thoát khỏi mọi quyền uy tôn giáo. Nhưng, nếu họ
đồng ý tuân thủ một quyền uy tương tự như tôn giáo, thì họ muốn ít ra cái
quyền uy này cũng phải là duy nhất và đồng đều cho mọi người. Những
quyền uy tôn giáo nào mà không dẫn đến một trung tâm chung thì tự nhiên
đều bị trí tuệ họ coi là chướng mắt, và dường như họ cũng dễ dàng nhận ra
ngay, hễ đã là tôn giáo thì thế nào cũng có nhiều tôn giáo khác nhau.
Ngày nay, ta nhìn thấy rõ hơn thời xưa, những người Công giáo trở thành
những người không có tôn giáo nữa, và những người theo đạo Tin lành thì
lại cải đạo thành Công giáo. Rất nhiều học thuyết và thực hành của Nhà thờ
La Mã khiến con người ngạc nhiên; song họ lại ngấm ngầm kính phục cách
thức Nhà thờ đó cai quản việc đạo, và họ thấy hấp dẫn trước sự thống nhất
vô cùng của Nhà thờ.
Nếu như đạo Công giáo cuối cùng đi tới chỗ không còn những hằn thù
chính trị do chính nó đề ra nữa, hẳn là tôi không nghi ngờ chính cái tinh thần
thời đại ấy, cái điều thật trái ngược với Nhà thờ ấy, lại sẽ được Nhà thờ ưa
thích, và đột nhiên Nhà thờ sẽ có những thành tích to tát.
