CHƯƠNG I
VÌ SAO KHI CÁC ĐIỀU KIỆN CÀNG ĐƯỢC BÌNH
ĐẲNG THÌ CÁC TẬP TỤC CÀNG TRỞ NÊN DỄ CHỊU
Trải nhiều thế kỉ rồi, chúng ta được thấy điều kiện hoàn cảnh của con
người được bình đẳng hoá đi, và đồng thời ta cũng sẽ nhận thấy rằng các tập
tục cũng ngày càng nhẹ nhàng dễ chịu đối với con người. Liệu hai điều đó
chỉ cùng xảy ra cùng thời với nhau, hay là giữa chúng có mối dây liên hệ bí
ẩn nào đó, khiến cho cái này không thể tiến lên mà lại không thúc đẩy cái nọ
cùng tiến bước?
Có nhiều nguyên nhân có thể cùng tác động khiến cho tập tục của một dân
tộc bớt cứng rắn đi. Nhưng trong tất cả các nguyên nhân tôi cảm thấy cái có
sức mạnh hơn cả có lẽ là sự bình đẳng về các điều kiện sống của con người.
Tôi không cho rằng sự bình đẳng của các điều kiện và sự nhẹ nhàng dễ chịu
của tập tục chỉ là những sự kiện diễn ra đồng thời, mà đó còn là những sự
kiện có mối liên hệ tương quan với nhau.
Khi các nhà soạn chuyện ngụ ngôn muốn cho chúng ta chú ý đến hành
động của các con vật, họ gán cho các con vật này những ý nghĩ và những
đam mê mang tính chất người. Các nhà thơ cũng làm như vậy khi họ nói tới
các thánh các thần. Nếu người ta đã chẳng khiến được chúng ta hình dung
những hình ảnh đó theo cách đó mà lại mang những nét khác đi, thì cũng
chẳng còn đâu là những nỗi khốn khổ tột cùng và những niềm hạnh phúc
thuần tuý đến độ hoàn toàn nắm giữ được trái tim và khối óc chúng ta.
Cũng có thể đem áp dụng điều này vào chủ đề chúng ta đang quan tâm
xem xét.
