CHƯƠNG XXIV
ĐIỀU GÌ KHIẾN QUÂN ĐỘI DÂN CHỦ YẾU KÉM HƠN
QUÂN ĐỘI KHÁC TRONG CHIẾN TRẬN, SONG LẠI
RẤT ĐÁNG GỜM KHI CHIẾN TRANH KÉO DÀI
Bất kì đội quân nào tham gia chiến dịch sau một thời gian dài sống trong
cảnh hoà bình đều có nguy cơ bị đánh bại; bất kì đội quân nào đã tham gia
chiến đấu lâu dài có nhiều cơ hội thắng trận: chân lí này đặc biệt áp dụng
đúng cho quân đội dân chủ.
Trong các quốc gia quý tộc trị, đời sống quân ngũ vốn dĩ là một nghề
nghiệp đặc quyền, là nghề được vinh danh ngay cả trong thời bình. Đi theo
nghiệp binh này là những con người có tài năng lớn, có đầu óc vĩ đại và có
tham vọng to tát. Trong mọi sự trên đời, quân đội là sự vật mang tính chất
quốc gia. Lắm khi nó còn vượt cả khuôn khổ quốc gia nữa.
Ngược lại, tại các quốc gia dân chủ, chúng ta lại thấy giới tinh hoa của
dân tộc dần dần tách xa khỏi binh nghiệp để qua nhiều con đường khác nhau
mà tìm kiếm sự trọng thị, quyền lực và nhất là tìm kiếm của cải giàu sang.
Sau một thời kì hoà bình lâu dài, và trong thời đại dân chủ các cuộc hoà bình
thường dài, quân đội bao giờ cũng có vai vế thấp kém ở ngay chính quốc gia
của nó. Chiến tranh ập đến với quốc gia đó khi quân đội ở trong tình trạng
ấy; cho tới khi chiến tranh làm thay đổi quân đội đó, thì đất nước và quân
đội phải đương đầu với nguy cơ tan vỡ.
Tôi đã trình bày vì sao trong quân đội dân chủ và vào thời bình, cái luật
thâm niên là bộ luật tối cao và bất khả xê dịch cho sự thăng tiến. Điều đó,
như tôi cũng đã nói rồi, không chỉ là tại cơ chế của quân đội đó, mà là tại
