Một cuộc sống hoà bình kéo dài không chỉ đem các sĩ quan già chất đầy
hàng ngũ quân đội dân chủ, nó còn đem lại cho tất cả các sĩ quan những thói
quen cả về thể xác lẫn tinh thần khiến họ ít thích hợp với chiến tranh. Ai mà
đã sống lâu trong không khí thanh bình của những tập tục dân chủ thì mới
đầu còn gắng gượng tuân thủ theo được những công việc nặng nhọc và
những nhiệm vụ khắc khổ do chiến tranh áp đặt cho. Nếu trong cảnh sống
đó mà không bị mất hoàn toàn sự thích thú chiến tranh, thì ít ra người đó
cũng có những cung cách sinh hoạt ngăn cản anh ta đánh thắng được quân
thù.
Tại các quốc gia quý tộc trị, sự uể oải của cuộc sống dân sự ít có tác động
đến các tập tục quân ngũ, bởi vì tại các nước này, kẻ dẫn dắt quân đội là giới
quý tộc. Thế mà một tầng lớp quý tộc, cho dù có ngập ngụa trong những thói
hư tật xấu, thì bao giờ nó vẫn còn vô số đam mê khác ngoài cái đam mê tạo
một cuộc sống hạnh phúc, và tầng lớp đó biết hi sinh cái phần hạnh phúc
tạm thời để rồi sẽ thoả mãn những đam mê khác được nhiều hơn.
Tôi đã chỉ ra vì sao trong quân đội dân chủ, vào thời bình, những vấn đề
thăng tiến thật vô cùng chậm chạp. Mới đầu thì các sĩ quan sốt ruột nhưng
vẫn chịu đựng cảnh đó. Họ nhốn nháo, háo hức và tuyệt vọng. Nhưng về lâu
về dài, phần lớn bọn họ đều bỏ cuộc. Những ai nhiều tham vọng và có
nguồn lực nhiều hơn cả liền ra khỏi quân ngũ. Những người khác cũng phải
tự cân bằng những thích thú và ước vọng của họ với thân phận tầm thường
phải chấp nhận, cuối cùng họ phải nhìn trạng thái quân sự dưới góc độ dân
sự. Điều họ quan tâm hơn cả khi đó là sự thoải mái và bình ổn đi kèm theo
cuộc sống quân sự mang tính chất “dân sự” ấy. Được bảo đảm có gia sản
nho nhỏ, họ xây dựng toàn bộ hình ảnh tương lai đời mình, và họ chỉ còn đòi
hỏi được hưởng thụ cuộc sống đó một cách bình yên mà thôi.
Như vậy, một cuộc hoà bình lâu dài không chỉ làm cho quân đội dân chủ
đầy rẫy những sĩ quan già, nó còn đem lại những bản năng già cỗi cho ngay
cả những ai còn trẻ trung mạnh mẽ.
Tôi cũng đã chỉ ra vì sao tại các quốc gia dân chủ, vào thời bình, binh
nghiệp ít được vinh danh và không được người ta theo mấy.
