Để sự thật này có tính trực quan mạnh mẽ, ta chỉ cần xem xét đồng lương của một số nhân viên
chính quyền liên bang. Tôi nghĩ mình cần đặt cạnh đó đồng lương của người công chức tương đương
ở Pháp để cho sự so sánh được hoàn toàn rõ ràng sáng sủa với bạn đọc.
Hoa Kì − Bộ tài chính (Treasury Department)
Mõ toà (tạp vụ)…………..Tham sự (bậc lương
5.420 Fr
thấp nhất)………………………………………….
3.734
Tham sự (bậc lương cao nhất)…………..
8.672
Tổng thư kí (phụ trách các thư kí)…..
10.840
Bộ trưởng (Quốc vụ khanh)………………
32.520
Thủ trưởng chính phủ (Tổng thống)…
135.000
PHÁP − Bộ tài chính
Tạp vụ của bộ trưởng………………..
1.500 Fr
Tham sự (bậc lương thấp nhất)….
1.000 -1.800
Tham sự (bậc lương cao nhất)……
3.200 − 3.600
Tổng thư kí……………………………….
20.000
Bộ trưởng…………………………………..
80.000
Thủ trưởng chính phủ (Vua)……..
12.000.000
Có thể tôi nhầm khi đem Pháp ra so sánh với Mĩ. Ở Pháp, nơi những bản năng dân chủ ngày càng
thâm nhập vào trong chính quyền, đã thấy có khuynh hướng mạnh mẽ ở hai Viện trong việc nâng
lương công chức bậc thấp và nhất là hạ lương công chức bậc cao. Vì vậy Bộ trưởng Tài chính vào
năm 1834 nhận lương 80.000 Fr được nhận 160.000 Fr dưới thời Đế chính; còn các tổng giám đốc Tài
chính thì trước đó nhận lương 20.000 Fr về sau nhận 50.000 Fr.
