mọi ánh mắt thiên hạ cái vị trí chúng đang hội lại cùng nhau. Anh ta còn tự
nguyện che giấu điều đó với cả chính mình. Tại các nước quý tộc trị, không
có anh viên chức công nào lại không cho rằng mình phục vụ Nhà nước
không phải vì lợi ích riêng. Tiền lương là một chi tiết đôi khi anh ta có nghĩ
ngợi tới một chút, và cũng là thứ anh ta giả đò chẳng hề nghĩ tới.
Như vậy là, tư tưởng kiếm tiền được tách biệt khỏi tinh thần lao động.
Trên thực tế, hai điều đó nhập lại với nhau mà không xong, quá khứ làm
tách đôi chúng ra.
Trong các xã hội dân chủ thì ngược lại, hai tư tưởng đó bao giờ cũng hội
lại cùng nhau và hiện rõ trước mắt mọi người. Do chỗ cái ước vọng hạnh
phúc là phổ biến, do chỗ gia sản mọi người không lớn và không ổn định, nên
mỗi con người đều có nhu cầu gia tăng nguồn thu nhập hoặc chuẩn bị nguồn
lực mới cho con cái, nên mọi người đều nhìn khá rõ rằng kiếm tiền là động
lực thúc đẩy họ lao động, nếu không phải là động lực của tất cả thì cũng là
trong từng phần công việc. Ngay cả những lao động chủ yếu vì vinh quang
thì cũng buộc lòng phải nghĩ rằng họ lao động không hoàn toàn chỉ vì tìm
kiếm vinh quang, và bất kể thế nào thì rồi họ cũng nhận ra rằng ở trong họ
cái ước vọng sống được hoà trộn với cái ước vọng làm cho đời mình được
nổi trội.
Một mặt, khi mà lao động đối với mọi công dân như thể là một nhu cầu
sáng danh của thân phận người, và một mặt khác, khi lao động luôn luôn
được tiến hành lộ liễu hoặc nửa kín nửa hở, toàn bộ hoặc từng phần, theo
tiếng gọi của đồng lương, cái không gian mênh mông ngăn cách các nghề
như trong các xã hội quý tộc trị bỗng biến mất. Nếu mọi nghề (trong các xã
hội dân chủ – ND) vẫn chưa hoàn toàn tương tự như nhau, thì ít ra chúng
cũng có được một nét chung.
Không có một nghề nào mà người ta lại không làm vì đồng tiền. Đồng
lương, là cái chung cho tất cả các nghề, mang lại cho tất cả các nghề một
phong vị ấm áp.
Điều này có thể lí giải những quan niệm của người Mĩ liên quan đến các
nghề nghiệp khác nhau.
