94
Tìm hiểu phong tục Việt Nam qua Nếp cũ gia đình và Lễ - Tết – Hội hè
Tác giả: Toan Ánh – Nhà xuất bản Trẻ
xóm. ở đây, vị được cử ra để làm chủ lễ là vị Niên trưởng hoặc vị chức sắc
cao nhất trong thôn xóm.
Bàn thờ giao thừa thiết lập ở giữa trời.
Một chiếc hương án được kê ra, trên hương án có đỉnh trầm hương hoặc
bình hương thắp tỏa khói nghi ngút. Hai bên đỉnh trầm hương có hai ngọn
đèn dầu hoặc hai ngọn nến. Lễ vật gồm chiếc thủ lợn hoặc con gà, bánh
chưng, mứt kẹo, trầu cau, hoa quả, rượu nước và vàng mã, đôi khi có thêm
cổ mũ của vị Đại Vương hành khiển. Lễ quý hồ thành, bất quý hồ đa, nhưng
dù nhiều ít, lễ vật bao giờ cũng phải gồm có vàng hương, vàng lá hay vàng
thoi tùy tục địa phương, và nhất là không quên được rượu, vì vô tửu bất thành
lễ.
Lễ vật được trần thiết trên hương án trước giờ trừ tịch.
Đến giờ phút này, chuông trống vang lên, ông chủ ra khấu lễ, rồi dân
chúng kế đó lễ theo, với tất cả sự tin tưởng ở vị tân vương hành khiển, cầu
xin ngài phù hộ độ trì cho được một năm may mắn, bao nhiêu sự không may
năm trước sẽ qua hết.
Tại đình làng, cùng với lễ cúng ngoài trời còn lễ thành hoàng hoặc vị phúc
thần tại vị nữa.
Các chùa chiền cũng có cúng lễ giao thừa, nhưng lễ vật là đồ chay, và
đồng thời với lễ giao thừa nhà chùa còn cúng Phật, tụng kinh và cúng Đức
Ông tại chùa.
Ở các tư gia, các gia trưởng thường lập bàn thờ ở giữa sân, hoặc ở trước
cửa nhà, trường hợp những người ở thành phố chật chội không có sân, cũng
một chiếc hương án, hoặc một chiếc bàn kê ra với lễ vật như trên.
Ngày nay ở thôn quê, rất ít nơi còn cúng lễ giao thừa ở các thôn xóm,
ngoài lễ cúng tại đình đền. Và ở các tư gia, tuy người ta vẫn cúng lễ giao thừa
với sự thành kính như xưa, nhưng bàn thờ Phật thì thật giản tiện. Có khi chỉ
đặt lên trên một chiếc ghế đẩu. Hương thắp lên được cắm vào một chiếc ly
đầy gạo hoặc vào một chiếc lọ nhỏ để giữ chân hương!
Có nhiều gia đình lại quá giản tiện hơn, hương thắp đặt ngay trên mâm
