Toan Ánh
152
PHẠM HỒNG THÁI
Trong chuyện liệt sĩ Hoàng Hoa Cương, tôi sẽ có dịp trình
bày việc người Trung Hoa vì tôn trọng Phạm Hồng Thái, nên
mặc dầu là người Việt Nam, Phạm Hồng Thái đã được an
táng ở Hoàng Hoa Cương cùng với các liệt sĩ Trung Quốc đã
bỏ mình trong cuộc khởi nghĩa năm Tân Hợi (1911). Chuyện
Phạm Hồng Thái, chắc chắn nhiều bạn đã đọc qua; nhân viết
tới chuyện các vị liều mình vì Nghĩa lớn, tôi không thể bỏ
qua chuyện liệt sĩ Phạm Hồng Thái.
Là một thanh niên Việt Nam, phẫn uất trước sự cai trị áp bức
của người Pháp đối với dân tộc ta, Phạm Hồng Thái thường
luôn luôn muốn đuổi người Pháp ra khỏi nước nhà, hay ít ra
cũng phải tỏ rõ cho họ biết là dân tộc Việt Nam không phải
là dân tộc hèn đớn. Do đó, Thái đã hoạt động cách mệnh và
đã tham gia tổ chức chống Pháp.
Năm 1923, Thái nhận được nhiệm vụ sang Quảng Châu
để ám sát viên Toàn quyền Đông dương Martial Merlin
đi công cán bên Nhật về. Ngày 19-6 năm đó, Merlin lúc
ở Nhật về có ghé qua Quảng Châu tại tô giới Sa Điện và
được các Pháp kiều nơi đây đặt tiệc đón mừng tại khách
sạn Victoria.
