Tổng thống nước cộng hòa, kinh ngạc trước tin dữ khi đang phải chủ trì
buổi lễ tốt nghiệp cho các sĩ quan, bằng một thông báo do chính tay ngài
viết ở mặt sau bức điện báo, đã báo cho bộ trưởng quốc phòng biết rằng
ngài sẽ kết thúc bài diễn văn của mình bằng một phút mặc niệm để tưởng
nhớ bà Mẹ Vĩ đại.
Cái chết của bà Mẹ Vĩ đại đã làm tê liệt mọi hoạt động xã hội thông
thường. Chính ngài Tổng thống nước cộng hòa, người mà những tình cảm
thị dân thấm tới ngài như thấm qua đầu lọc thuốc lá, đã cảm nhận được
không khí vẫn lặng thê lương của thành phố trong một ảo ảnh thoáng qua
nhưng khá đột ngột ngay từ trên ôtô của mình. Chỉ có những quán cà phê
vắng khách và nhà thờ lớn chuẩn bị làm lễ tang chín ngày là còn mở cửa.
Tại Điện Nghị viện Quốc gia, nơi bọn ăn mày cuộn mình trong giấy báo
ngủ trong sự che chở của những cột đốrica và các bức tượng trầm mặc của
các vị Tổng thống quá cố, đèn các phòng họp vẫn thắp sáng trưng. Khi ngài
Tổng thống, hãy còn bàng hoàng bước quang cảnh thành phố chịu tang,
bước vào phòng làm việc của mình thì các vị tổng trưởng của ngài, mặc
tang phục lụa mỏng, vẻ mặt xanh tái và nghiêm trang hơn thường lệ đã
đứng đợi ngài.
Những sự kiện của đêm đó cũng như những sự kiện tiếp theo sẽ được
xem như là một bài học lịch sử. Điều đó không chỉ vì tinh thần Thiên chúa
giáo ngưỡng vọng ở những nhân vật quyền cao chức trọng mà còn ở lòng
tận tụy phục vụ đã điều hòa những lợi ích khách nhau và những quan điểm
đối nghịch nhau nhằm an táng trọng thể con người vĩ đại này. Trong nhiều
năm nay, bà Mẹ Vĩ đại đã đảm bảo an ninh xã hội và sự hòa hợp giữa các
đảng phái chính trị của vương quốc mình nhờ kết quả của ba thùng phiếu
bầu cử giả mạo, những vật đã tạo nên một phần của cải của bà. Những
người đàn ông trong đám tôi tớ, những người được bà bảo trợ, những tá
điền của bà, những người nhiều tuổi và ít tuổi, chẳng những chỉ làm phận
sự cử tri của mình mà còn làm cả phận sự của những người đã chết trong
