cả đời vào các cổ phiếu Internet. Một số thậm chí còn vay tiền để tận dụng
cơ hội. Tuy nhiên, những nhà đầu tư lại bỏ qua một chi tiết nhỏ: những
khoản lợi tức tuyệt diệu vào lúc đó chẳng liên quan gì đến năng lực chọn cổ
phiếu của họ. Thị trường khi đó đơn giản là đang khởi sắc. Ngay cả những
nhà đầu tư ngờ nghệch nhất cũng thắng to. Rồi cuối cùng, khi thị trường đảo
chiều đi xuống, thì nhiều người phải gánh lấy hàng núi nợ.
Mới đây, chúng ta lại được chứng kiến những cơn ảo tưởng tương tự trong
thời kỳ sốt nhà đất tại Mỹ. Các nha sĩ, luật sư, giáo viên, và cả tài xế taxi từ
bỏ công việc của họ để “chơi” nhà - họ mua chúng rồi bán đi ngay với giá
cao hơn. Những món lời to ban đầu đủ lý giải quyết định nghề nghiệp của
họ, nhưng dĩ nhiên chúng chẳng có gì liên quan đến kỹ năng nào đặc biệt.
Bong bóng nhà đất cho phép ngay cả những tay môi giới kém cỏi nhất cũng
phất lên. Nhiều nhà đầu tư chìm sâu trong đống nợ khi họ mua thêm nhiều
căn biệt thự lớn hơn. Khi bong bóng cuối cùng cũng vỡ, nhiều người chỉ còn
lại một chuỗi tài sản không thể bán được đứng tên họ.
Thực tế, lịch sử không thiếu gì trường hợp may mắn ban đầu; Tôi không
tin Napoleon hay Hitler sẽ có đủ can đảm mở một chiến dịch chống lại
người Nga nếu không được khích lệ bởi chiến thắng ở các trận chiến nhỏ
trước đó.
Nhưng làm thế nào bạn phân biệt được sự khác nhau giữa may mắn ban
đầu và những dấu hiệu đầu tiên của một tài năng thực sự? Không có một
quy tắc rõ ràng, nhưng hai lời khuyên sau có thể giúp ích: thứ nhất, nếu bạn
giỏi hơn những người khác trong một thời gian dài, bạn có thể khá chắc
chắn rằng đó một phần là do tài năng (rủi thay, bạn không bao giờ có thể
chắc một trăm phần trăm). Thứ nhì, càng có nhiều người cạnh tranh, thì càng
có khả năng cao là một trong số họ sẽ liên tục may mắn. Có lẽ thậm chí đó
là bạn. Nếu trong mười kẻ cạnh tranh, bạn nổi tiếng vì luôn dẫn đầu trong
nhiều năm, thì bạn có thể tự vỗ vai chính mình. Đó chắc chắn là một dấu
hiệu của tài năng. Thế nhưng nếu bạn là người thành công nhất trong số 10
triệu người chơi (ví dụ như trong các thị trường tài chính), xin bạn đừng vội
