đồng xã hội. Điều này chỉ có thể thực hiện dựa trên các nhóm nhỏ và an
toàn.
Khi chúng tôi đến thăm Gazipur – một ngôi làng ở Bangladesh, chúng
tôi đã thấy những nỗ lực tận dụng sức mạnh sự gần gũi của tiến sĩ Yunus,
nhờ đó tạo nên một trật tự xã hội mới. Để kinh tế ngày càng vững mạnh,
Ngân hàng Grameen yêu cầu mỗi khách hàng phải cam kết 16 “quyết
định”. Chúng tôi đã quan sát 30 thành viên của một nhóm nhỏ đi vay đứng
bên nhau và cùng học thuộc 16 quyết định, trong đó có một câu: “Tôi sẽ
không trao và nhận của hồi môn.”
Cam kết này có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với sự vững mạnh kinh
tế của một nhóm. Của hồi môn – thứ mà cha mẹ cô gái phải đưa cho chàng
trai khi anh ta cưới con gái họ, có thể gây ra những mâu thuẫn xã hội và cả
những thảm họa kinh tế. Nhiều gia đình rơi vào cảnh khánh kiệt khi cố
gắng tích góp dành dụm cho đủ số tiền để thuyết phục chàng trai cưới đứa
con gái đang chửa hoang của họ. Các cô gái thì bị cha mẹ nhiếc móc, than
vãn vì sớm muộn cũng sẽ tiêu tốn của họ bao nhiêu tiền của. Và giờ đây, 30
người phụ nữ tự hào tuyên bố cam kết xóa bỏ “tai họa của hồi môn”.
Khi nói chuyện với họ, chúng tôi hỏi: “Năm ngoái, bao nhiêu người
trong số các bạn có con trai hoặc con gái lấy chồng, lấy vợ?” Năm người tự
hào giơ tay. Chúng tôi lại hỏi tiếp: “Bao nhiêu người trong số các bạn trao
và nhận của hồi môn?” Ba cánh tay rụt rè giơ lên. Có hai người không giơ
tay là Dipali và Shirina. Đây rõ ràng là bằng chứng cho thấy một tập quán
có từ rất lâu đời đang dần bị thay thế. Chúng tôi hỏi họ đã chống lại tập
quán đó như thế nào. Hai người cười tươi, nhìn nhau, rồi Dipali nói: “Con
trai tôi cưới con gái cô ấy”. Cả 30 người đồng loạt vỗ tay sau câu trả lời đó.
Những người phụ nữ này đã không còn bẽn lẽn nấp sau cánh cửa và đón
nhận những gì số phận đem lại. Giờ đây, họ gặp nhau, nói chuyện, kinh
doanh, hỗ trợ nhau, ký cho nhau các khoản vay và trở thành một cộng đồng
thật sự. Tất cả những điều này được giới hạn trong ngôi nhà chung của
chính họ, nơi họ gặp gỡ nhau hàng tuần.
