XIV. NHỮNG GIẢI PHÁP ĐỊNH MỆNH
Vậy đâu là nguyên nhân suy tàn của các nền văn minh? Trước khi áp
dụng phương pháp của riêng mình, liên quan tới việc sắp xếp lại các sự
kiện lịch sử, chúng ta sẽ xem qua những giải pháp cụ thể dựa trên các lực
lượng không thể lý giải hoặc những nhân tố khác nằm bên ngoài phạm vi
tiến trình lịch sử của con người.
Một trong những bản tính yếu đuối cố hữu của loài người là họ luôn
luôn quy thất bại của chính mình cho các lực lượng hoàn toàn vượt quá khả
năng điều khiển của họ. Liệu pháp tinh thần này là một cứu cánh cho
những tư tưởng nhạy cảm trong thời kỳ suy tàn và sụp đổ. Chẳng hạn, trong
thời kỳ suy tàn và sụp đổ của nền văn minh Hy Lạp cổ, xã hội này đã trở
thành nơi tập trung rất nhiều trường dạy triết học của các nhà hiền triết để
giải thích tình trạng suy đồi xã hội mà họ cảm thấy tiếc nuối nhưng không
thể ngăn chặn do sự lan tràn của tác động bất ngờ và không thể tránh khỏi
của thuyết “vũ trụ lão hóa”. Đây là triết lý của Lucretius (De Rerum
Natura, cuốn II, ll. 1144-1174) thuộc thế hệ cuối cùng trong thời kỳ loạn
lạc của xã hội Hy Lạp. Đề tài tương tự cũng được tái hiện trong tác phẩm
của một trong các Hồng Y thuộc Giáo hội Tây phương – thánh Cyprian –
khi tôn giáo chung Hy Lạp cổ bắt đầu rạn nứt ba trăm năm sau đó. Ông
viết:
“Bạn cần ý thức rằng xã hội của chúng ta giờ đây đã già nua.
Nó không còn duy trì được thể trạng đã từng giúp nó phát triển,
hoặc tinh thần hăng hái và quyết tâm đã từng giúp nó trở nên
mạnh mẽ. … Những cơn mưa hạn chế trong mùa đông giúp nuôi
dưỡng các hạt mầm, và đến mùa hè, nhiệt độ ấm áp sẽ cho một
vụ mùa bội thu. … Đây là câu nói đã được truyền bá khắp trái
đất; là quy luật của Thiên Chúa; có tồn tại sẽ có lúc chết, có tăng
trưởng tất phải già đi”.
Nhà vật lý học hiện đại đã chạm tới cốt lõi của vấn đề trong lý thuyết
nêu trên, bất chấp nền văn minh bất kỳ còn đang tồn tại được xét theo góc
