lại, tiến sang con đường của chủ nghĩa Vị lai; nhưng thay vào đó ông ta
cũng có thể phản ứng lại thách thức bằng cách chọn một hướng đi tâm linh
mới; và con đường ít mang tính đối kháng hơn cả đối với ông ta là biến cú
nhảy (chắc chắn sẽ dẫn tới thảm hoạ) thành một chuyến bay lảng tránh rắc
rối trong việc hạ cánh bằng cách rời khỏi mặt đất vĩnh viễn. Đây chính là
triết lý của khuynh hướng tự cô lập mà chúng ta đã khảo sát, nhưng không
bình luận nhiều, một ví dụ được cung cấp bởi các nhà tu kín người Do
Thái.
Đối với một nhà nghiên cứu Tây phương, ví dụ quen thuộc nhất của
triết lý này là “Trích lục từ sổ ghi chép của triết gia Khắc kỷ” được
Epictetus và Marcus Aurelius để lại cho chúng ta. Nhưng nếu cứ tiếp tục
lần theo con đường tự cô lập, sớm muộn gì chúng ta cũng sẽ thấy mình
chuyển từ lịch sử Hy Lạp sang Ấn Độ cổ, và, mặc dù các môn đồ của Zeno
có thể cũng đã theo đuổi đề tài này, song chính những môn đồ của Gautama
mới có đủ dũng khí để đi đến cùng phương pháp tự cô lập nhằm đạt tới
mục tiêu triết lý của nó là “tự diệt”. Với tư cách một thành tựu về tri thức,
nó thực sự gây ấn tượng sâu sắc; với tư cách thành tựu về đạo đức, nó có
sức mạnh không thể cưỡng lại; song nó có một hệ luận đạo đức gây bối rối;
bởi lẽ sự tự cô lập hoàn hảo loại bỏ lòng trắc ẩn, và do đó loại bỏ cả tình
yêu, điều này cũng chắc chắn như nó sẽ quét sạch tất cả mọi dục vọng xấu
xa.
“Người nào mà tất cả mọi hành động đều không bị tình yêu
thương và mục đích chi phối, và mọi mục tiêu làm việc đều bị
ngọn lửa tri thức thiêu cháy thành tro, đã được khai sáng thì được
gọi là ‘giác ngộ’. Người giác ngộ không động lòng trước người
no đủ cũng như trước kẻ đói kém”.
Đối với tư tưởng của nhà hiền triết Ấn Độ cổ, sự vô tâm này chính là
hạt nhân cứng rắn của triết học, và kết luận tương tự cũng được các triết gia
Hy Lạp cổ đúc kết một cách hoàn toàn độc lập. Epictetus khuyên răn các
môn đồ của ông:
