vũ khí nhẹ hay vũ khí nặng, và thay đổi chiến thuật trong nháy mắt ngay
trước mặt quân thù.
Nhưng sau cuộc chiến Pynda, hiệu quả chiến đấu của người La Mã
kéo dài không hơn một thế hệ. Bên vùng thuộc Ý của thế giới Hy Lạp,
người ta lại thấy đội hình phalanx tham chiến trong trận đánh ở Cannae vào
năm 214 trước CN, khi bộ binh La Mã trang bị vũ khí hạng nặng và được
bố trí lại theo đội hình phalanx có một không hai của người Sparta đã bị kỵ
binh Pháp và Tây Ban Nha của Hannibal bao vây từ phía sau, còn bộ binh
trang bị nặng người Phi tàn sát ở hai cánh. Thảm họa này bất ngờ xảy đến
với các tướng lĩnh La Mã, khiến họ quyết định tránh các thử nghiệm mới và
chọn cách đánh chắc chắn. Nhờ tôi luyện qua thất bại ở Cannae, người La
Mã cuối cùng đã dốc sức cải tiến kỹ thuật đánh bộ binh, biến quân La Mã
thành lực lượng thiện chiến trong thế giới Hy Lạp. Tiếp sau chiến thắng ở
Zama, Cynoscephalae, và Pydna là một loạt cuộc chiến tranh của người La
Mã chống lại người rợ; và người La Mã, trong đó quân đoàn La Mã đã đạt
được hiệu quả đánh bộ binh cao nhất trước khi phát minh ra súng ống. Tuy
nhiên, vào thời điểm mà họ đã trở nên thiện chiến, quân đoàn La Mã lại
nhận lấy thất bại đầu tiên từ những kỵ binh áp dụng kỹ thuật chiến đấu
khác hẳn, cũng là người cuối cùng đã loại quân đoàn La Mã ra khỏi chiến
trường. Chiến thắng của kỵ binh bắn cung trước quân đoàn La Mã ở
Carrhae vào năm 53 trước CN đã tiên đoán kết quả trận đánh kinh điển của
quân lính La Mã chống lại quân lính La Mã ở Pharsalus, trong đó kỹ thuật
đánh bộ binh của quân La Mã đã đạt đến đỉnh điểm. Điềm báo ở Carrhae
được xác nhận tại Adrianople hơn 4 thế kỷ sau, vào năm 378, kỵ binh mặc
giáp sử dụng thương tung đòn kết liễu quân đoàn La Mã. Trong trận chiến
này, sử gia người La Mã đương thời – Ammianus Marcellinus – cam đoan
số binh sĩ La Mã thương vong chiếm đến 2/3 quân số tham chiến, và đánh
giá quân La Mã chưa bao giờ chịu tổn thất lớn như thế kể từ trận đánh ở
Cannae.
Trong ít nhất bốn thế kỷ cuối của sáu thế kỷ giữa hai trận đánh này,
người La Mã đã gác kiếm, bất chấp cảnh báo tại Carrhae và lặp lại trong
