đang tan rã. Trong khi nhà cầm quyền La Mã xây dựng chính quyền trung
ương Hy Lạp, thì triết gia để lại kho tàng tri thức cho hậu thế.
Nếu mở rộng nghiên cứu sang lịch sử của các nền văn minh bị sụp đổ
khác, chúng ta sẽ thấy những nét cao quý của chủ nghĩa vị tha xen lẫn với
vẻ hèn hạ ác nghiệt của người theo chủ nghĩa quân phiệt và người khai
khẩn. Ví dụ, các nho sĩ cai trị chính quyền trung ương Trung Quốc dưới
triều đại nhà Hán (202 trước CN đến 221 sau CN) đã giành được tiêu chuẩn
hầu hạ và tinh thần đồng đội ngang hàng với các công chức La Mã đương
thời. Ngay cả Chinovnik cai quản chính quyền trung ương Cơ Đốc giáo
Chính thống ở Nga trong suốt hai thế kỷ từ triều đại Peter Đại đế trở đi
(người trở thành trò cười vì sự bất tài và tham nhũng) cũng không làm tròn
nhiệm vụ duy trì đế quốc Mát-xcơ-va và đồng thời biến nó thành chính thể
mới theo mẫu hình phương Tây. Ở xã hội Nhật Bản, trong suốt bốn thế kỷ
trước khi Tokugawa lên chức mạc phủ, các đại danh phong kiến và samurai
đã dốc hết tâm trí sức lực vào công cuộc đưa tình trạng hỗn loạn vào trật tự
phong kiến; và mở đầu chương tiếp theo trong lịch sử Nhật Bản, họ đã
nâng lên tầm cao hy sinh quên mình khi tình nguyện từ bỏ đặc quyền đặc
lợi vì nhận thức thấy phải hy sinh để cho nước Nhật Bản giữ vững vị thế
trong môi trường thế giới Âu hóa.
Phong cách cao thượng biểu lộ trong con người samurai là đức tính
được kẻ thù của họ quy đều cho hai thiểu số thống trị khác, người Inca cai
trị chính quyền trung ương Andean, và quý tộc Ba Tư thay mặt vua
Achaemenid cai trị chính quyền trung ương Syria. Người Tây Ban Nha đi
xâm chiếm Trung và Nam Mỹ dẫn chứng những đức tính của người Inca.
Trong bức chân dung tóm tắt việc học của các cậu bé Ba Tư, người ta dạy
chúng (5-20 tuổi) làm ba việc, và chỉ ba việc mà thôi: cưỡi ngựa, bắn tên và
nói sự thật. Có một câu chuyện kể về đoàn tùy tùng của Xerxes trong cơn
bão biển đã cúi rạp người trước chủ nhân rồi nhảy qua mạn tàu để làm nhẹ
bớt tàu. Alexander Đại đế đã thể hiện bằng hành động trang nghiêm, chứ
không phải lời nói suông, thái độ coi trọng người Ba Tư sau khi quen họ.
Ngay sau khi biết người Ba Tư qua thử thách phản ứng của họ trước tai họa
