Khi thấu hiểu sự vận động nói chung, chúng ta thấy phải mô tả nó là
phân hóa và sống lại. Và suy cho cùng, ly khai là một cách rút lui, nên
chúng ta có thể mô tả vận động phân hóa và sống lại là một trường hợp của
hiện tượng đã nghiên cứu ở mục “rút lui và trở về”.
Thoạt nhìn, biến thể mới của rút lui - trở về có vẻ khác với những ví
dụ vừa nghiên cứu trước đó. Chúng có phải là thành tựu của cá nhân hoặc
thiểu số sáng tạo hay không? và đa số (đối lập với thiểu số thống trị) có
phải là giai cấp vô sản ly khai hay không? Mặc dù ly khai là tác phẩm của
đa số, nhưng hành động thiết lập giáo hội chung là công trình của thiểu số
sáng tạo trong đa số vô sản. Đa số không sáng tạo trong trường hợp này
gồm thiểu số thống trị và tầng lớp bị trị còn lại. Trong giai đoạn phát triển,
thành tựu sáng tạo của thiểu số sáng tạo chẳng bao giờ là sản phẩm của
toàn thể thiểu số, mà luôn của nhóm này hay nhóm kia trong thiểu số đó.
Trong giai đoạn phát triển, đa số không sáng tạo bao gồm những thường
dân dễ bị tác động bắt chước theo người lãnh đạo; trong giai đoạn tan rã, đa
số không sáng tạo gồm một số thường dân dễ bị tác động (số tầng lớp bị trị
còn lại) và thiểu số thống trị kiên quyết đứng ngoài vòng.
