núi. Một con hươu đực mắc bẫy. Con hươu cái thấy con đực lúng túng trong
cái lưới, liền cố hết sức mình giật rách các mắt lưới, giúp con hươu đực chạy
thoát trước khi người thợ săn kịp đến. Ta nhìn thấy chính con hươu đực ấy
được con hươu cái cứu thoát khỏi lưới đến ba lần liền. Đến khi con hươu cái
sa vào lưới, con đực có ở đấy nhưng chỉ đứng nhìn, không làm gì cả, rốt
cuộc con hươu cái bị người thợ săn giết chết. Từ giấc mơ ấy, ta cho rằng đàn
ông không có lòng biết ơn cũng như thiếu tình chung thủy.”
De La Croix đã bám sát các tình tiết trên. Song ông sáng tạo thêm một
nhân vật không có trong bất kỳ truyện kể nào trước đó: bà nhũ mẫu của nàng
công chúa. Ông đặt tên bà là Xutlumêmê, có nghĩa “bầu sữa”. Bà nhũ mẫu
này tự đề ra nghĩa vụ kể chuyện để chữa cho nàng công chúa lành khỏi mối
trường hận đối với các bậc mày râu. Với nhân vật này, chuyện công chúa
Casơmia trở thành truyện mở đầu, đồng thời là câu chuyện làm khung cho
tất cả các truyện khác trong Nghìn lẻ một ngày. Ý tưởng của bà nhũ mẫu là
chủ đề chính và tiêu điểm dẫn dắt mọi tình tiết trong các truyện.
Nhà Đông phương học Ý T. Rossi cũng tìm thấy tại Thư viện Vatican
truyện “Farucsat, Farucru và Farucna” khác tại một bản sách chép tay có đầy
đủ các truyện của bộ Niềm vui sau nỗi buồn. Nội dung gần giống bản do
Maltor dịch. Ông khẳng định: Các truyện gốc không có nhân vật bà nhũ mẫu
Xutlumêmê. Nhà nghiên cứu người Ý nhận xét thêm, De La Croix đã rất tài
tình khi tách một câu chuyện trong bộ Al-farage bad al-shidda làm hai
phần: phần đầu ngắn gọn, mang tính dẫn truyện, và phần kết dài hơn, có
nhiều tình tiết hơn nhằm mở cái nút éo le trót thắt lúc đầu thành một kết cục
có hậu.
A. Loiseleur-Deslongchamps còn phát hiện ra được một truyện Ấn Độ
khác, nói về một nàng công chúa đem lòng thù hận đàn ông chỉ vì một giấc
mộng. Nhưng thay vì con hươu đực và con hươu cái trong truyện Ba Tư, đây
là một con chim trống và một con chim mái. Truyện về nàng công chúa và
hai con chim này rút từ một tập truyện kể Ấn Độ nhan đề Touthi-Nâmet, có
nghĩa “Cuốn sách của con Vẹt.”
