đến giúp vua đắp thành. Từ đó, đêm đêm, khi mọi người đã yên
giấc, khi bốn bề lặng ngắt, trên trời Cổ Loa lại xuất hiện hàng
vạn cô tiên. Đã là tiên thì mặt phải đẹp như hoa, mắt phải sáng như
gương, phải mặc áo xanh, phải che yếm trắng, phải thắt lưng quan
lục bỏ múi sau lưng. Bàn chân các cô trắng như ngà, gót chân các cô
đỏ như son. Đạp trên mây trắng, các cô lượn đi lượn lại, cuối cùng
đỗ xuống cánh đồng ruộng cạnh kinh kì. Ở đây, các cô chia nhau,
kẻ cuốc, kẻ gánh đất, kẻ đắp thành…”.
“Tiên hiện về đêm, chỉ làm việc về đêm. Hơn thế nữa, các cô
phải đắp xong thành trong một đêm. Sáng ra, các cô phải về trời,
thành chưa đắp xong tất bị bỏ dở. Trong vùng, có con ma Gà trắng
thường lẩn quất ở hang núi Thất Diệu (Yên Phụ, Bắc Ninh). Vốn
có thù cũ với Thục Phán, ma gà không thể để yên cho bầy tiên đắp
thành giúp vua. Chờ đến nửa đêm, khi công trình xây dựng mới
xong có một phần, Gà trắng cất tiếng gáy. Tưởng trời sắp sáng,
các nàng tiên vội vã ra về, bỏ lại những đoạn thành dang dở. Về sau,
có thần Rùa vàng giúp rập, An Dương Vương giết được Gà trắng.
Ma đã bị trừ, thành Cổ Loa được đắp xong trong một đêm”.
Truyền thuyết chỉ là truyền thuyết. Chuyện tiên, chuyện ma là
chuyện khó tin. Muốn đắp thành, con người phải ra tay đắp lấy.
Nhưng truyền thuyết không chỉ rặt những tiên và ma. Truyền
thuyết Cổ Loa còn nhiều tích gần ta hơn, những tích kể chuyện
con người. Các mẩu chuyện ấy lại đưa ta quay về buổi bình minh
của nước Âu Lạc.
Số là, “khi nước Âu Lạc mới được thành lập, An Dương Vương còn
tạm đóng ở kinh đô cũ của các vua Hùng, trong vùng Bạch Hạc thuộc
tỉnh Phú Thọ ngày nay”. Miền trung du, với núi đồi thoai thoải, với
những thung lũng ép giữa các điểm cao, đã từng tạo điều kiện cho
con người thoát ra khỏi núi rừng và hang động mà phát triển trồng
trọt, chăn nuôi. Nhưng, đến lúc bấy giờ, khi con người đã bước
