xuôi về bến Lục Đầu mà ra biển. Quan sát, suy nghĩ, cân nhắc…,
“cuối cùng, An Dương Vương quyết định chọn Chạ Chủ làm nơi
đóng đô”.
“Vua cùng tướng Cao Lỗ bắt tay vào xây dựng. Dân Chạ Chủ phải
dời làng xuống vùng bãi ven sông, nhường đất cho vua đắp
thành”. Truyền thuyết chỉ kể chuyện tiên hiện về giúp vua. Nhưng
nhìn quy mô thành Cổ Loa ngày nay, ta có thể đoán rằng hàng trăm
thợ đã được điều về đắp lò, nung gạch, nung ngói… và hàng vạn
dân trong vùng đã phải thay phiên nhau đi đào hào, dựng luỹ, đắp
thành.
“Đầu Rồng là gò đất cao rộng nhất ở Cổ Loa. Tại đây, vua cho
xây cung thất, nơi vua ở. Cạnh Cung thất, là điện Ngự triều, nơi
vua ra mắt quần thần. Bên phải cung điện, có vườn hoa, có hồ
sen”. Bao quanh khu cung cấm này, là vòng thành trong, mà các cụ
ở
Cổ Loa còn gọi là “thành cấm”. Vòng thành giữa bọc lấy vòng
thành trong. Vòng thành ngoài bọc lấy vòng thành giữa. “Từ vòng
thành ngoài đến vòng thành giữa là khu vực dành cho quan lại và
quân lính”. Thành trong hình chữ nhật, chu vi hơn 1.600 mét. Thành
cao lắm, phải ba người công kênh nhau mới với đến. Mặt thành
rộng, quân có thể dàn hàng mười mà diễu quanh. Cổng chính ở phía
nam, trông thẳng vào điện ngự triều. Hai vòng thành giữa và thành
ngoài nương theo các gò cao, đống nổi, men theo bờ đầm, bờ ao và
các nhánh của Hoàng Giang. Trên mặt cả ba vòng thành từng quãng,
từng quãng, lại nổi lên một ụ đất cao, gọi là “Hoả hồi”: đứng trên
mỗi ụ, có thể quan sát cả một vùng rộng. Mỗi vòng thành đều có hào
sâu bao quanh, các vòng hào lại thông với nhau và thông ra Hoàng
Giang, hào rộng đến vài chục mét, thuyền có thể xếp hàng đôi,
hàng ba, mà đi lại vẫn dễ dàng.
Các gò đống vùng Cổ Loa, cộng với ba vòng thành khiến đường
đi lối lại quanh co khuất khúc, địch có lọt vào chắc cũng khó tiến
