1257, vua Trấn Thái Tông ngự trên điện Thiên An. Chín gian điện
vàng son và dưới sân Long Trì đông đủ quan tướng vào chầu.
Thăng Long năm ấy được mùa muỗm. Nhân Nội quan vâng lệnh
chia muỗm. Không biết vì sao lại để sót mất một người. Người đó là
quan tiểu hiệu Hoàng Cự Đà! Muỗm ngoài chợ Đông, chợ Tây chả
thiếu gì. Nhưng đây là “lộc vua ban”, “miếng giữa làng hơn sàng xó
bếp”. Hoàng Cự Đà cay cú nhưng không nói năng gì, ôm hận ra về...
Tháng Chạp năm đó, quân Mông Cổ sang xâm lược nước ta lần thứ
nhất. Vua ra trận. Linh Từ quốc mẫu (vợ thái sư Trần Thủ Độ) đưa
Hoàng Thái tử Hoảng và cung phi, công chúa cùng vợ con các tướng
lánh xuống mạn Hoàng Giang (Lý Nhân, Hà Nam).
Ngày 13 tháng Chạp, quân Mông Cổ đến Đông Bộ Đầu (bến sông
Hồng, mé trên cầu Long Biên, Hà Nội). Trước thế giặc mạnh, triều
đình tạm rút khỏi Thăng Long.
Hoàng Cự Đà ngồi trên một lá thuyền nhẹ rút xuống phía Nam.
Đến Hoàng Giang, gặp Hoàng Thái tử đi thuyền ngược lên, Cự Đà
tránh sang bờ sông bên trái, cho thuyền xuôi gấp. Hoàng Thái tử
truyền cho quân gọi to hỏi:
- Giặc Thát Đát ở đâu?
