Thoạt kỳ thủy, hai tiếng “giang hồ” được dùng để định danh một lớp
người phiêu bạt, lấy việc hành hiệp trượng nghĩa, giúp kẻ yếu người cô
giành lại sự công bằng làm mục đích; lấy phô diễn tài năng, hơn thua cao
thấp - chủ yếu về sức mạnh võ nghệ - làm niềm vui… Với ý nghĩa đó,
“giang hồ” được nhìn nhận như một lối sống, một loại tính cách, đẹp và mã
thượng. Tuy nhiên, cái đẹp ấy chỉ còn tồn tại trong sách kiếm hiệp đa phần
là hư cấu. Theo thời gian, hai tiếng “giang hồ” đã biến chất, tha hóa hẳn.
Đến nay, nó chỉ còn lại như một khái niệm về tội lỗi và cái ác, “giang hồ”
được hiểu như từ định danh về một thế giới gồm toàn những kẻ sống ngoài
vòng pháp luật, kết bè kết đảng và thủ lợi bằng con đường phạm pháp.
Nhưng, việc phân tích các khái niệm không phải là trách nhiệm của
chúng tôi. Đó là công việc của các nhà xã hội học. Với cuốn sách này,
chúng tôi chỉ muốn khắc họa lại một cách chính xác những khuôn mặt cộm
cán nhất của giang hồ miền Nam trong thế kỷ XX. Để bạn đọc tiện theo dõi
và nhận diện rõ nét quá trình tha hóa của thế giới giang hồ, những khuôn
mặt trong sách được sắp đặt theo đúng trình tự thời gian mà họ sống. Bắt
đầu từ Sơn Vương Trương Văn Thoại từ những năm 1930, “người của
giang hồ” dù sao vẫn còn giữ được những nét mã thượng, mục đích giang
hồ còn đôi chút hướng thượng và trọng nghĩa, ít nhiều vẫn phảng phất đôi
nét Từ Hải, Robin Hood - người của tự do. Trượt dài đến “thời hai tay ba
đao” của những năm 60-70, “giang hồ” đã hoàn toàn biến chất, trở thành
một thế giới ngự trị đầy rẫy những cái ác, ác từ suy nghĩ đến hành động,
với những Đại Cathay, Sơn Đảo, Lâm Chín ngón, Điền Khắc Kim, Năm
Vĩnh v.v… Từ xuất phát điểm là bạn của dân nghèo, giang hồ đã trở thành
tai họa, nỗi ám ảnh đầy đe dọa của lương dân. Yếu tố vụ lợi đã làm tha hóa
toàn bộ bản chất của một lớp người. Đến những Năm Cam, Hải “bánh”…
cuối thế kỷ XX thì giang hồ đích thị chỉ còn lại những bộ mặt quỷ dữ. Đó là
tập hợp những tên tội phạm, những kẻ đâm thuê chém mướn. Dù vậy, giới
giang hồ vẫn có những đặc trưng riêng, luật lệ riêng. Khi nói đến giang hồ
là nói đến những tên tội phạm - điều đó đúng, nhưng một tên cướp giật,
một tên tội phạm móc túi, trộm vặt mà gọi là giang hồ thì chắc chắn là sai.
