4.
Sau những chuyện mà tôi đã kể trên, Củng Lợi đã tích lũy được trải
nghiệm thống khổ và sâu sắc về quan hệ nam nữ - một vấn đề xưa như trái
đất nhưng vẫn luôn luôn mới để bước vào giai đoạn hai trong cuộc đời làm
nghệ thuật của cô. Từ “Cúc Đậu” đến “Đèn lồng đỏ treo cao”, con đường
nghệ thuật của cô vẫn gắn liền với Trương Nghệ Mưu.
Từ “Cao lương đỏ” đến “Cúc Đậu”, nói là phong cách nghệ thuật của
Trương Nghệ Mưu đã có sự thay đổi, không bằng nói là thái độ đối với cuộc
sống của anh đã thay đổi. “Cao lương đỏ” của Trương Nghệ Mưu thấm đẫm
tinh thần vui vẻ hoan lạc, thô ráp, hoang dã, cuồng nhiệt, trong sáng; những
nhân vật trong phim dũng cảm hành động, dũng cảm cảm thụ thế giới, có một
ý thức cải tạo thế giới hừng hực và bồng bột, có một sức sống không thể hủy
diệt. Nói cách khác, “Cao lương đỏ” thể hiện một cuộc sống hoan lạc đến điên
cuồng, vượt ra khỏi những thường quy, trái với những chuẩn mực đạo đức.
Quan trọng nhất là, những điều trái với những chuẩn mực đạo đức ấy lại rất
thành công khi sáng lập nên một chuẩn tắc mới cho cuộc sống, còn những trật
tự và chuẩn tắc cũ như một con bệnh hủi đã bị giết chết và dìm xác xuống đáy
đầm lầy. Khoảng cách giữa “Cao lương đỏ” và “Cúc Đậu” là hai năm, nhưng
những thay đổi của chúng đã khiến người ta phải trố mắt: “Cúc Đậu” tuy vẫn
có chút ý vị của “Cao lương đỏ” nhưng sắc thái hoan lạc điên cuồng đã hoàn
toàn biến mất mà thay vào đó là những nỗi tuyệt vọng và sự sợ hãi đối với vấn
đề giới tính. Trong “Cúc Đậu”, Trương Nghệ Mưu đã cường điệu hóa quan
niệm về số mệnh trong nguyên tác của Lưu Hằng. Kiểu cường điệu này như
muốn cảnh báo: Đối diện với vận mệnh, bất kỳ sự giãy giụa nào rồi cũng đến
hồi hủy diệt và cáo chung.
Những thay đổi sâu sắc trong chủ đề phim của Trương Nghệ Mưu có
những nội dung xã hội sâu sắc mà tôi không thể phân tích được. Tôi chỉ
muốn nói là: Những thay đổi của Trương Nghệ Mưu khiến Củng Lợi phải
một phen lao tâm khổ tứ. Cửu Nhi trong “Cao lương đỏ” và Cúc Đậu trong
“Cúc Đậu” đều có tính cách phản nghịch nhưng tâm lý của họ lại không hoàn
