vòi lại hay gây ra cái chết của bản thân con côn trùng đó: vì nếu trên tổng
thể mà cái vòi có ích cho cộng đồng, nó sẽ đáp ứng đầy đủ điều kiện của sự
lựa chọn của tự nhiên, mặc dù nó có thể gây ra cái chết của một vài thành
viên. Nếu chúng ta thật sự ngưỡng mộ sức mạnh của mùi hưomg thơm
tuyệt trần mà nhờ đó nhiều con côn trùng đực tìm được con cái, liệu chúng
ta có thể ngưỡng mộ sản phẩm đó chỉ cho mục đích duy nhất này của hàng
nghìn tiếng vo ve, mà hoàn toàn không có lợi gì cho cộng đồng xét trên bất
kỳ góc độ nào, và cái mà cuối cùng bị tiêu diệt bởi những con ong vô sinh
và năng động? Có thể là khó khăn nhưng chúng ta phải ngưỡng mộ tính tàn
bạo của con ong chúa, cái thôi thúc nó giết chết những đứa con ong chúa
tương lai ngay khi chúng được sinh ra; hoặc tự tiêu diệt mình trong cuộc
chiến; bởi vi chắc chắn điều này là có lợi cho cộng đồng: tình cảm của mẹ
hay tính tàn nhẫn của mẹ, may mắn là cái sau hiếm thấy, tất cả là đều là
như nhau trước sự lựa chọn của tự nhiên tàn khốc. Nếu chúng ta ngưỡng
mộ những bộ máy tuyệt vời này, nhờ chúng mà các bông hoa của orchis và
nhiều cây khác có được khả năng sinh sản thông qua tác nhân côn trùng,
liệu chúng ta có thể coi sự phát tán bụi phấn hoa dày đặc bởi các cây thông
của chúng ta cũng hoàn hảo như thế, để sao cho một vài hạt nhỏ may mắn
có thể được gió cuốn đi đến các noãn?
Tổng kết chương - Chúng ta trong chương này đã thảo luận một vài điểm
khó khăn và sự phản đối chống lại lý thuyết của tôi. Nhiều trong số chúng
là rất nguy hiểm; nhưng tôi nghĩ qua thảo luận, chúng ta đã làm sáng tỏ
được một số vấn đề mà nếu chỉ dựa vào lý thuyết sáng tạo độc lập thì hoàn
toàn không thể hiểu nổi. Chúng ta đã nhận thấy rằng các loài ở bất kỳ giai
đoạn nào đó không phải là biến thiên không có giới hạn, và không liên hệ
với nhau thông qua vô số các chuyển đổi trung gian, một phần là do sự lựa
chọn của tự nhiên lúc nào cũng diễn ra chậm chạp, và trong một thời điểm
nhất định, chỉ tác động lên một vài dạng thức; và phần nào bởi vì chính quá
trình của sự lựa chọn tự nhiên bao hàm sự thay thế và tuyệt chủng liên tục
của các trạng thái chuyển hóa trung gian và trước đó. Những loài họ hàng
gần gũi hiện đang sống trên khu vực liên tục chắc chắn đã phải được hình
