Việt = Mã Lai
Nhưng rồi làm việc nửa chừng, chúng tôi lại nhờ tóm lược của ông G. Coedès về
những công trình khảo tiền sử ở toàn cõi Á Châu, chứng tích nầy khoa học hơn, nên
rốt cuộc chứng tích quý báu là khoa khảo tiền sử lại nằm trên hai chứng tích mà
chúng tôi đã dùng lúc ban đầu.
Ông G. Coedès không có khảo cứu gì hết. Trong xã hội ta, sách ấy có thể được
xem là sách khảo cứu có giá trị, nhưng trong giới bác học, nó chỉ là travail de
compilation, theo loại của quyển “Lịch sử thành lập đất Việt”, mà soạn giả gồm tất cả
những công trình khảo cứu trong vòng một trăm năm của hàng trăm nhà bác học ở
khắp nơi để tóm lược lại trong sách, không phải để phổ thông trong dân chúng mà để
giúp cho các sử gia tuỳ nghi sử dụng với điều kiện là phải biết dùng những trang sách
ấy, bằng cách kiểm soát nó bằng khoa chủng tộc học và ngôn ngữ tỷ hiệu.
Thế là rốt cuộc chúng tôi làm việc với đầy đủ ba chứng tích căn bản, không kể
những chứng tích phụ thuộc mà chúng tôi cũng đã học qua rồi.
Chúng tôi trích dịch ông G. Coedès mà thú nhận, chớ không ăn gian nói rằng mình
đọc được thẳng các tài liệu đó, mặc dầu rất dễ ăn gian vì ông G. Coedès có cho biết
tên tất cả sách báo khảo tiền sử ở toàn cõi Á Đông.
Nhưng chúng tôi sẽ chỉ trích ông G. Coedès vì ông không làm việc một cách lạnh
lùng như các nhà khảo tiền sử, mà lại thỉnh thoảng suy luận để kết luận, vì ông có thử
viết sử, chớ không phải chỉ làm travail de compilation mà thôi. Mà ông lại suy luận
sai và kết luận sai.
Nhưng ta phải nhìn nhận rằng việc khảo tiền sử là chiếc đèn pha độc nhứt đủ khả
năng soi sáng những gì xảy ra vào cổ thời mà ta cứ đoán mò mãi theo mớ sử liệu Tàu
hoặc theo cổ vật Đông Sơn, vì thế mà ta cứ đoán sai.
Sách của ông G. Coedès là tài liệu thường, ra đời năm 1962 và có bán ở Sài Gòn
năm 1964, được những người Việt Nam mua đọc, nhưng không ai sử dụng được vì
những lẽ mà chúng tôi đã nêu ra. Đó là một cuộc sa lầy thứ ba của ta: họ không hiểu
hai từ Indonésien và Austro trong đó. Hơn thế, không ai kiểm soát được công trình
khảo tiền sử ấy bằng các chứng tích khác, nên không ai dám tin để mà sử dụng công
trình đồ sộ đó.
