NGUYỄN DU TRÊN ĐƯỜNG GIÓ BỤI - Trang 237

nổi. Năm 46 tr. CN, Hán Nguyên Đế trưng cầu ý kiến quần thần giải quyết
vấn đề này. Các quan đề nghị bỏ quận Châu Nhai, nhà vua chấp nhận và hạ
chiếu chính thức bỏ quận Châu Nhai.
Nguyên văn chữ Hán: Bất thị sát nhân giả năng nhất chi, là một danh ngôn
của Mạnh Tử.
Beaufre tức André Beaufre 1902 - 1975, lúc kết thúc Thế Chiến II là đại tá
trong quân đội kháng chiến Pháp do tướng De Gaulle chỉ huy, nhà chiến
lược quân sự Pháp, đề xướng thành lập lực lượng hạt nhân độc lập của
Pháp, tác giả sách 1940: The Fall of France
Ngũ Bá Xuân Thu: Thời Xuân Thu (770 - 476 trước CN), Trung Quốc chia
làm hơn 140 tiểu quốc chư hầu, đánh nhau liên miên, thông tính nhau, cuối
cùng còn 5 nước lớn mạnh lại tiếp tục đánh nhau giành quyền bá chủ thên
hạ. Vua của 5 nước chu hầu tranh bá chủ lớn nhất là Tề Hoàn Cung, Tống
Tương Công, Tấn Văn Công, Tần Mục Công và Sở Trang Công được sử
Trung Quốc gọi là 'Xuân Thu Ngũ Bá', tức 5 bá chủ thời Xuân Thu.
Thất Hùng Chiến Quốc: 7 nước chư hầu mạnh nhất cuối thời Đông Chu
thuộc thời kỳ Chiến Quốc (475 - 221 trước CN), là nhà nước Tề, Sở, Yên,
Hàn, Triệu, Ngụy, Tần. Năm 221 trước CN Tần hoàn tất việc diệt 6 nước,
thống nhất Trung Quốc.
Ngũ Đại tức 5 đời: Sau đời Đường, thời gian 907 - 960 tại miền Bắc Trung
Quốc lần lượt lập 5 chính quyền Lương, Đường, Tấn, Hán, Chu; lịch sử gọi
là Ngũ Đại.
Nguyên văn Chữ Hán: Tiên hoàng lập quốc dụng văn nho, kỳ sĩ đa vi bút
mặc câu.
Sung quân: đưa tội phạm tới vùng biên ải làm lính thú hoặc làm lao dịch,
được coi là một tội lưu đày.
Di chuyển triều đình về miền nam: Ở đây nói việc nhà Tống chuyển kinh đô
xuống miền nam: năm 1127, triều đình Bắc Tống bị nhà Kim (một liêu
quốc ở phía Bắc) tấn công, chiếm kinh đô Khai phong, bắt giam vua. Nhà
Tống tiếp tục chống lại nhà kim. Năm 1411 hai bên thỏa thuận nhà Tống cắt
toàn bộ miền bắc Trung Quốc cho nhà Kim và chuyển kinh đô xuống miền
Nam (Hoàng Châu).