NGUYỄN DU TRÊN ĐƯỜNG GIÓ BỤI - Trang 258

Sparta. Năm 362 TCN, ông chỉ huy cuộc chiến tranh lần thứ 4, và là lần
cuối cùng chống lại liên minh Sparta nhưng cái chết của ông làm nản lòng
binh sĩ. Plutarch cũng viết về cuộc đời của Epaminondas, nhưng nay không
còn nữa. (Xem thêm câu chuyện về cuộc đời về Pelopidas).
24. Trận Leuctra (năm 371 TCN) là một thảm hoạ tồi tệ nhất trong lịch sử
Sparta. Kể từ đó, Sparta không bao giờ khôi phục được sức mạnh quân sự
từng có. (Xem cuộc đời của Pelopidas để biết thêm về trận đánh này).
Leuctran ngày nay thuộc vùng Attica, Hy Lạp. Nhược điểm của Agesilaus
không chỉ là hay thiên vị mà còn rất tư thù cá nhân. Ðiều này đặc biệt đúng
trong trường hợp của Thebes. Liên tục gây những cuộc chiến, ông đã vi
phạm luật của Lycurgus ngăn cấm tiến hành chiến tranh lâu dài với cùng
một kẻ thù. Làm như vậy, vô hình chung ông đã biến người Thebes trở nên
thiện chiến hơn và cuối cùng trở nên ngang tầm với Sparta. Khi Agesilaus
trở về nhà và bị thương sau trận đánh, có người Sparta đã nói với ông: 'Ðó
là phần thưởng mà người Thebes đã trả cho ngài vì công lao huấn luyện họ
từ những người bình thường thành những chiến binh tinh nhuệ và giàu ý
chí'.
25. Doria là một trong ba tộc người chính của Hy Lạp cổ, hai tộc kia là
Aeolia và Ionia. Theo truyền thuyết, người Doria lấy tên mình theo Dorus,
con trai của Hellen, người đã sống ở Doris, mẫu quốc của người Doria.
Người Doria di cư tới đảo Crete và các đảo thuộc quần đảo Aegea khác.
Truyền thuyết cũng kể rằng người Doria xâm chiếm bán đảo Peloponnesus
vào khoảng năm 1104 TCN. Từ bán đảo Peloponnesus người Doria xâm
chiếm phía tây nam vùng Tiểu Á và các đảo láng giềng như đảo Sicily. Họ
nói thổ ngữ Hy Lạp cổ gọi là Doric.
26. Arcadia (Arkadhia): một tỉnh nhỏ thuộc vùng Peloponnesus, Hy Lạp.
27. Mantinea: nơi xảy ra trận đánh lớn năm 418 TCN, phe Sparta đã thắng
phe Athens trong cuộc chiến tranh Peloponnesus, nay thuộc vùng
Peloponnesus, Hy Lạp.
28. Ngày nay là tỉnh Messenia thuộc vùng Peloponnesus, Hy Lạp.
1. Trong thần thoại Hy Lạp, Ixion là vua của người Thessaly, được thần
Zeus mời đến thăm ngôi nhà của những vị thần trên ngọn núi Olympus. Tại