NGUYỄN DU TRÊN ĐƯỜNG GIÓ BỤI - Trang 270

Lịch sử của Herodotus kể lại đầy đủ hơn, tóm tắt như sau: Người Sparta
liên minh với người Athens chống lại cuộc xâm lược của quân Ba Tư. Vua
Leonidas I mang 300 quân giáp nặng đến chặn quân Ba Tư ở đèo
Thermopylae. Họ giữ vững vị trí này suốt 10 ngày (đây được coi là một
chiến công rất vĩ đại trong lịch sử Hy Lạp cổ đại) cho đến khi một tên phản
bội chỉ cho quân Ba Tư con đường bí mật bao vây quân Hy Lạp. Sau đó,
quân Sparta bị giết từng người một, nhưng họ cũng giết được rất nhiều quân
Ba Tư. Sự chậm trễ của quân Ba Tư ở đây đã giúp quân Hy Lạp có đủ thời
gian để tập hợp bộ binh và thuyền chiến. Lòng dũng mãnh của quân Hy Lạp
trong trận này làm quân Ba Tư khiếp sợ. Ngày nay, tại đây vẫn còn một
chiếc bia đá do người Hy Lạp dựng lên để ca ngợi tinh thần chiến đấu của
người Sparta: 'Hỡi người qua đường! Nếu có về Sparta thì hãy nhắn cha mẹ,
vợ con, bạn bè thân thích của ta rằng ta đã tuân theo lời căn dặn của họ lúc
ra đi, đã xả thân trên chiến trường để bảo vệ tổ quốc yêu quý'. Người Sparta
chỉ huy liên quân, nhưng Themistocles với tư cách tổng chỉ huy quân
Athens đòi nắm quyền chỉ huy quân thuỷ vì hầu hết thuyền chiến là của
Athens. Quân Hy Lạp quyết định không bảo vệ thành Athens mà rút về hòn
đảo Salamis gần đó. Sau khi chiếm được Athens, quân Ba Tư thiêu huỷ
toàn bộ thành phố rồi điều hạm đội khổng lồ tới bao vây Salamis, nơi có
quân đội Hy Lạp và dân tị nạn từ Athens. Những người cầm đầu liên quân
Hy Lạp bàn nên dùng thuyền đưa dân chúng và tài sản trốn đi. Họ không hề
biết rằng họ không có sự lựa chọn nào khác ngoài việc phải chiến đấu vì
hạm đội Ba Tư đã bao vây toàn bộ đường rút lui của họ. Người Hy Lạp dự
định dùng thuyền để chở đàn bà và trẻ em thay vì chở quân cho đến khi
Aristides vượt vòng vây và nói với họ rằng Salamis đã bị bao vây. Trong
trận này, thuỷ quân Hy Lạp đã tấn công và chiến thắng một hạm đội lớn hơn
nhiều.
7. Hellespont: eo biển ngăn cách phần Thổ Nhĩ Kỳ thuộc châu Á và bán đảo
Galliponi thuộc Thổ Nhĩ Kỳ thuộc châu Âu, nối biển Aegea với biển
Marmara, nay là Dardanelles.
8. Thessaly trước đây là một vùng đất rộng lớn bao gồm gần như toàn bộ
miền trung Hy Lạp và một phần Albany ngày nay. Xưa kia, nơi đây cung