Hai người rón rén ra. Minh nhẹ nhẹ khép cửa lại. Thấy hai cánh gỗ
không được khít, Minh cúi xuống toan nâng một cánh lên thì Tý xua tay.
Tần ngần Minh đã thôi nhưng vẫn còn cố khép thêm vào, bước được một
bước, Minh đứng lại, kéo cổ áo lên.
- Bác thoát ly hẳn?
Minh lại nhìn vào mắt Tý, run run hỏi. Tý lại mỉm cười nhưng nụ cười
lần này chỉ hơi nhếch.
- Chắc cậu ngại cho tôi. Hừ! Kể cũng đáng ngại thật. Hai con bé, vợ
đau ốm, một tấc đất không, lần hồi ở đồng đất thiên hạ, ai trông nom? Ai
săn sóc? Ai đỡ đần? Nhưng bao năm nay vợ chồng con cái quấn quýt lấy
nhau đấy, làm ăn đầu tắt mặt tối đấy, thế mà có được lúc nào sung sướng
không hay chỉ càng ngày càng thiếu thốn khổ sở. Chả trước thì sau, còn
chịu sống dưới cái chế độ này, thì rồi cũng đến phải lìa bỏ nhau, dứt ruột
mà đi kiếm lấy miếng ăn. Nào chắc gì được! Rồi không muốn cũng phải
chịu cảnh chết chóc, khốn cực hơn. Mà chịu như thế thì đau xót phí hoài
lắm. Vậy thà dấn mình vào con đường tranh đấu để giành lấy cuộc đời mai
sau. Sự tự do, hạnh phúc, bất hạnh mình không được hưởng thì những
người khốn nạn đau khổ khác như con cháu mình sau này hưởng cũng thế.
Miễn là cái xã hội tối tăm này thay đổi. Miễn là cuộc đời tù ngục này thay
đổi. Người ta sẽ được thật làm người chứ không là kiếp trâu, kiếp chó, nô lệ
nữa.
- Cậu ạ! Từ ngày tôi được biết đoàn thể thì tôi hy vọng tin tưởng vô
cùng. Tôi thấy tôi không bị chìm đắm nữa. Đế quốc Pháp, phát xít Nhật
mạnh như không sức gì lật đổ được đấy nhưng không thể nào đứng vững
mãi được. Loài người còn khao khát, còn tranh đấu đòi công lý, tự do, hạnh
phúc thì không thể nào bị tiêu diệt. Giai đoạn tối tăm này chỉ là cơn giãy
chết của con thú dữ mù quáng thôi. Dân chúng qua cơn khủng khiếp này
như một người đàn bà thai nghén tất nhiên phải chịu những sự nhơ nhớp
đau đớn, để mà đẻ con, mà tạo nên một cuộc đời khác. Lịch sử cách mệnh
