Qua những cuộc biến động đau thương do những kẻ lợi dụng tôn giáo gây
ra trên đất nước, các giáo hội Việt Nam ở hải ngoại ngày nay đã xác định
được hai điểm quan trọng:
Thứ nhất, quốc gia phải tôn trọng quyền tự do tôn giáo. Việc thành lập quốc
giáo hay "giáo hội quốc doanh" theo kiểu của nhà cầm quyền cộng sản là vi
phạm quyền tự do tôn giáo đã được ghi trong bản Tuyên Ngôn Quốc Tế về
Nhân Quyền mà mọi quốc gia đều cam kết tôn trọng.
Thứ hai, các giáo hội và các tu sĩ không làm chính trị vì "chính trị chỉ là
giai đoạn, cục bộ, dù chi phối toàn thể sinh hoạt xã hội và người dân", trong
khi đó con đường của tôn giáo là con đường trường cửu nhắm giải thoát
con người và đưa con người tới Chân, Thiện, Mỹ. Kinh nghiệm cho thấy sự
tham gia của các giáo hội và tu sĩ vào chính trị thường gây những tai họa
cho cả tôn giáo lẫn quê hương. Lãnh vực của tôn giáo là đạo lý, văn hóa, xã
hội và giáo dục chứ không phải chính trị. Tuy nhiên, vì là thành phần trong
cộng đồng quốc gia, các giáo hội có quyền và có trách nhiệm trình bày
những quan điểm về tất cả mọi vấn đề liên quan đến đời sống quốc gia,
nhất là trong các lãnh vực mà các giáo hội có thẩm quyền như tôn giáo,
luân lý, giáo dục ... để góp phần vào việc thiết lập những chính sách hay
những đường lối phục vụ con người hữu hiệu hơn. Trái lại, người tín đồ,
với tư cách là một công dân, được kêu gọi tích cực tham gia vào các hoạt
động chính tri theo tinh thần của tôn giáo mình để góp phần xây dựng xã
hội ngày càng tốt đẹp hơn, trong đó nhân phẩm của con người phải được
tôn trọng. Mọi sự lạm dụng danh nghĩa của tôn giáo hay cố ý dùng tôn giáo
làm công cụ để tranh dành ảnh hưởng chính trị hay địa vị trong chính
quyền đều phải được loại bỏ.
Martin Luther King đã nói : "Giáo Hội phải được nhắc nhở rằng Giáo Hội
không nên là quốc sư hay là người phục dịch cho chính quyền, tốt hơn cả
Giáo Hội nên là lương tâm của chính quyền."(3)
Đó là một quan niệm đứng đắn về vai trò của các giáo hội trong cộng đồng
quốc gia.
