Daniel Ellsberg
Những bí mật về chiến tranh Việt Nam
Dịch giả: Tĩnh Hà - Kiều Oanh
Chương 16
Khía cạnh đạo đức của cuộc chiến kéo dài
Công trình nghiên cứu "Những bài học về Việt Nam" mà tôi tiếp tục tiến
hành sau khi tôi đến Washington vào mùa xuân năm 1969, ngoài những vấn
đề khác ra, còn đề cập tới những "tiêu chí không can thiệp", cảnh báo
những dấu hiệu can thiệp mà chúng ta cần tránh hoặc cần loại bỏ. Đa phần
người Mỹ từ lâu đều biết rằng Việt Nam nằm trong số những tiêu chí này,
căn cứ vào cách chúng ta có thể hành động, cách chúng ta đã hành động và
khả năng không thể giành thắng lợi. Tuy nhiên, mãi đến mùa hè năm đó,
câu hỏi "Làm thế nào để chúng ta có thể chiến thắng tại Việt Nam?" vẫn rất
hấp dẫn tôi. Và cả những câu hỏi đại loại như vậy nữa: nước Mỹ đáng nhẽ
ra nên làm gì để nâng cao khả năng thành công? Nếu một số mục tiêu đặt ra
không khả thi - ít nhất sau một thời điểm nào đó - thì Tổng thống sẽ đặt ra
những mục tiêu nào khác khả thi hơn?
Đó là những gì nằm trong số những câu hỏi mà tôi đề cập đến trong tài liệu
nghiên cứu tôi viết tháng bảy và tháng 8-1969, tài liệu thứ chín trong một
loạt các tài liệu nội bộ của Rand mà tôi tham gia viết, có tựa đề là "Những
mục tiêu không khả thi và nền chính trị bế tắc"(91). Những câu hỏi này
thiên về học thuật; rõ ràng là những câu hỏi này ảnh hưởng tới chính sách
đang phát huy hiệu quả tại các khu vực khác, nơi mà các chương trình
chống biệt kích xâm nhập có lẽ phù hợp hơn.
Tôi cho rằng vào thời điểm đó, những câu hỏi này khiến tôi nhớ lại những
gì mà Richard Bames đã miêu tả là mối bận tâm của nước Mỹ: "Mục tiêu
quốc gia của toàn nước Mỹ là phải chiến thắng". Quan điểm của tôi thay
đổi rất nhiều - một phần là vì lúc đó tôi sắp đọc (đúng ra là vào tháng chín)
