Milan Kundera
NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI
Người dịch: Nguyên Ngọc - Nhà xuất bản Văn hoá thông tin
Trung tâm văn hoá ngôn ngữ Đông Tây, Hà Nội 2001
Phần thứ nhất
Khi Panurge không còn gây cười
Sự phát minh ra cái hài hước
Bà Grandgousier, đang có thai, ăn món lòng bò nhiều quá đến nỗi phải
uống cho một liều thuốc làm se; liều thuốc mạnh tới mức các thùy nhau
chùng đi, cái bào thai Gargantua chui vào mạch máu, chạy ngược lên và vọt
ra đằng lỗ tai bà mẹ cậu ta. Ngay từ những câu đầu tiên, cuốn sách đã ngả
bài: câu chuyện đang kể không phải là chuyện nghiêm túc: tức là: ở đây
người ta không khẳng định các chân lý (khoa học hay huyền thoại); người
ta không làm công việc mô tả các sự kiện đúng như chúng có thật.
Sung sướng thay cái thời Rabelais: chiếc bướm tiểu thuyết nhởn nhơ bay
mang theo trên mình nó các mảnh vụn rách của con nhộng. Pantagruel với
dáng vẻ khổng lồ của anh còn thuộc về thuở quá khứ của những chuyện kể
hoang đường, trong khi Panurge đến từ thời tương lai còn chưa được biết
đến của tiểu thuyết. Thời khắc đặc biệt của buổi khai sinh một nghệ thuật
mới phú cho cuốn sách của Rabelais một sự phong phú kỳ lạ; mọi thứ đều
có ở đó: cái giống thật và cái không giống thật, phúng dụ, châm biếm,
những người khổng lồ và những người bình thường, giai thoại, trầm tư,
những cuộc du hành có thật và tưởng tượng, những cuộc tranh cãi bác học,
những đoạn tán rộng thuần túy mang tính điêu luyện ngôn từ. Nhà tiểu
thuyết ngày nay, là kẻ thừa kế của thế kỷ XIX, thèm muốn nuối tiếc cái thế
giới hỗn tạp của các nhà tiểu thuyết đầu tiên và niềm tự do vui vẻ mà họ
chất đầy trong thế giới ấy.
Giống như Rabelais trong những trang đầu tiên cuốn sách của ông đã cho
Gargantua từ lỗ tai bà mẹ rơi xuống giữa thế gian, trong cuốn Những vần
thơ quỷ sứ, sau vụ nổ máy bay, hai nhân vật của Salman Rushdie cũng vừa
rơi xuống vừa trò chuyện, ca hát và múa may một cách khôi hài và khó tin,
