NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 5

trong khi "bên trên, đằng sau, bên dưới họ, trong không trung" các chiếc
ghế ngồi có lưng tựa có thể ngả ra được, các chiếc cốc bằng giấy, các mặt
nạ dưỡng khí, các hành khách trôi bập bềnh, một hành khách, Gibreel
Farishta bơi "trong không trung, theo lối bơi bướm, bơi sải, cuộn tròn mình
lại, dang tay dang chân ra trong cái cõi gần như vô tận giữa buổi gần như
bình minh đó", còn người kia, Saladin Chamcha, giống như "một cái bóng
thanh mãnh [...] rơi đầu chúi xuống trước, hai cánh tay ép sát vào thân mình
[...] chiếc mũ quả dưa dính chặt trên đầu". Cuốn sách mở đầu bằng cách đó,
bởi, cũng như Rabelais, Salman Rushdie biết rằng giao ước giữa nhà văn và
người đọc phải được thiết lập ngay từ đầu; điều này phải rõ ràng: chuyện kể
đây không là nghiêm túc, dầu là những chuyện kinh khủng nhất.
Kết hợp giữa không nghiêm túc và kinh khủng: đây là một cảnh ở Quyển
bốn: giữa biển chiếc thuyền của Pantagruel gặp một chiếc tàu của bọn buôn
cừu; một tên lái buôn thấy Panurge mặc quần không cài cúc, kính thì buộc
trên mũ, tưởng có thể láu cá và gọi anh ta là một kẻ bị cắm sừng. Panurge
liền trả thù: anh mua của hắn một con cừu rồi ném xuống biển; quen làm
theo con đầu đàn, tất cả các con cừu khác đều nhảy xuống biển. Bọn lái
buôn hoảng hốt, bám lấy bộ lông và sừng cừu, bị kéo tuột xuống biển luôn.
Panurge cầm một mái chèo, không phải để cứu chúng, mà để ngăn không
cho chúng leo lên tàu; anh ta hùng hồn cổ vũ chúng, chứng minh cho chúng
thấy những nỗi khốn khổ trên cõi trần, cái hay và hạnh phúc ở thế giới bên
kia, khẳng định rằng kẻ chết sung sướng hơn người sống nhiều. Tuy nhiên,
trong trường hợp chúng còn chưa chán cảnh sống với người đời, thì anh
chúc chúng gặp được một con cá voi nào đấy, như kiểu Jonas1 vậy. Khi bọn
chúng đã chết đuối cả rồi, thầy dòng Jean khen ngợi Panurge, chỉ trách anh
ta có mỗi điều là đã trả tiền vô ích. Panurge bảo: "Ơn Chúa, tôi được một
phen tiêu khiển mà chỉ tốn có năm mươi nghìn fơ-răng!"
Cảnh không thật, không thể có; ít ra nó hàm một ý nghĩa luân lý nào
chăng? Có phải Rabelais tố cáo thói ti tiện của bọn con buôn và việc chúng
bị trừng phạt khiến ta thích thú? Hay ông muốn làm cho ta bất bình vì sự
độc ác của Panurge? Hay như một người chống tăng lữ hăng hái, ông chế
giễu sự ngu đần trong những lời lẽ tôn giáo sáo rỗng mà Panurge tuôn ra?