Grimm, hòa giải tạm thời, rồi đoạn tuyệt. Rời khỏi Ermitage, đến ở
vườn Mont-Louis, thuộc địa phận Montmorency.
1758. Hoàn thành Nàng Héloïse mới. Để đối đáp với D’Alembert
về mục “Genève” trong Bách khoa toàn thư, viết Thư gửi D’Alembert.
Bắt đầu Émile.
1759. Đến ở lâu đài của Thống chế De Luxembourg. Viết quyển
Năm của Émile, bắt đầu Khế ước xã hội.
1761. Thành công vang dội của Nàng Héloïse mới tại Paris.
Những tưởng tượng hoảng loạn đầu tiên: thấy việc in Émile kéo dài,
Rousseau cho rằng các giáo sĩ dòng Tên nắm giữ bản thảo và định sửa
chữa, bóp méo tác phẩm.
1762. Nản chí đến cực độ sau cơn khủng hoảng, để biện minh
cách xử sự, Rousseau viết cho Malesherbes bốn bức thư, được coi như
cơ sở đầu tiên của Những lời bộc bạch. Sau nhiều trở ngại, Khế ước xã
hội, rồi Émile hay là về giáo dục được xuất bản vào tháng Năm. Phần
Tuyên tín của linh mục trợ tế miền Savoie gây chấn động. Pháp viện
Paris kết án Émile, Genève đốt hai tác phẩm. Có lệnh bắt giữ tác giả.
Rousseau rút sang Thụy Sĩ, bị trục xuất khỏi Berne, đến nương náu ở
Môtiers, thuộc Neuchâtel, địa phận của nhà vua Phổ. Bà De Warens
qua đời tại Chambéry.
1763. Nhiều bài công kích Rousseau được công bố, như Những
bức thư viết từ đồng bằng của tổng biện lý Tronchin. Rousseau từ bỏ
quyền công dân Genève.
1764. Viết Những bức thư từ núi để trả lời Tronchin. Voltaire
công bố Cảm nghĩ của công dân, tiết lộ việc Rousseau bỏ các con vào
Trại trẻ vô thừa nhận. Rousseau quyết định viết Những lời bộc bạch.
1765. Những bức thư viết từ núi bị kết tội tại La Haye và Paris.
Đầu tháng Chín, tại Môtiers, mục sư De Montmollin thuyết giáo công
kích tác giả, dân chúng ném đá vào nhà Rousseau. Nhà văn đến nương
náu tại đảo nhỏ Saint-Pierre, trên hồ Bienne, nhưng giữa tháng Mười
bị chính quyền Berne trục xuất. Đi Berlin, qua Strasbourg, được đón
