NHỮNG NGHỊCH LÝ CỦA THỜI GIAN - Trang 146

nước thường dành cho các đại biểu quyền quyết định việc chi một khoản
ngân sách nhất định (ở một số nước khoản ngân sách này khá lớn) cho đơn
vị bầu cử của mình. Các đại biểu có thể quyết định việc xây cầu, xây trường
học hoặc bệnh viện theo yêu cầu của cử tri. Đâu cũng là tiền ngân sách,
nhưng ở ta thì cứ phải xin các quan chức hành pháp mới được. Trong điều
kiện như vậy, thực hiện chức năng đại diện ở nước ta rõ ràng khó khăn hơn.
Và không có gì áy náy bằng tình cảnh cứ mỗi lần tiếp xúc cử tri, các đại
biểu lại chỉ có thể hứa là sẽ báo cáo với Quốc hội. Cách làm này chứa đựng
rất nhiều rủi ro, vì ai cũng biết rằng đa số kiến nghị của cử tri vẫn chỉ là
những điều đã được nhắc đi, nhắc lại ở rất nhiều cuộc tiếp xúc với các
đại biểu. Cử tri sẽ phải nghĩ gì sau nhiều lần kiến nghị với các đại biểu như
vậy? Khắc phục điều bất cập này, có lẽ, trước hết sẽ là trách nhiệm của các
đại biểu chuyên trách, những người ăn lương Quốc hội để làm công việc
này. Đây là một công việc khó khăn, nhưng quan trọng. Suy cho cùng, bảo
đảm sự vận hành trên thực tế của chức năng đại diện chính là nội dung quan
trọng nhất, thậm chí là linh hồn của việc thực hành dân chủ.

Hai là, về việc hoạt động có hiệu quả ở Quốc hội

Hoạt động có hiệu quả ở Quốc hội chính là thực hiện chức năng của nhà lập
pháp. Khi thiết chế nghị viện vận hành thực sự, thì Quốc hội là một trong
những nơi bận rộn nhất nước. Một đại biểu mới được bầu hoặc là bị dòng
thác công việc cuốn trôi vào vô tận, hoặc là “đứng trên bờ nhìn nước chảy”.
(Đây không khéo là tình cảnh mà không ít các đại biểu chuyên trách phải
đối mặt hiện nay). Ở các nước có nền lập pháp phát triển, chuyện ngập lụt
vì công việc ở Quốc hội phần lớn lại là do chính các đại biểu chuyên nghiệp
tạo ra. Họ không chỉ tạo ra dòng thác công việc, mà còn lái nó trôi theo ý
muốn của mình. Như vậy, khả năng tác động lên chương trình nghị sự, lên
tiến trình và kết quả của công việc là bản chất của tính chuyên nghiệp.
Muốn làm được điều này phải có rất nhiều kỹ năng và phải nắm vững “luật
chơi” (quy trình, thủ tục) trong hoạt động nghị trường. Điều này đòi hỏi
phải có thời gian.