Đại biểu quốc hội: Chuyên trách
hay chuyên nghiệp?
Giữa hai thuật ngữ “chuyên trách” và “chuyên nghiệp”, các nhà lập pháp
nước ta đã chọn “chuyên trách” để chỉ những Quốc hội: “Trong số các
đại biểu Quốc hội, có những đại biểu hoạt động chuyên trách và có những
đại biểu hoạt động không chuyên trách” (Luật tổ chức Quốc hội năm 2001,
Điều 45). Đây là một sự lựa chọn tinh tế và chính xác.
Chuyên trách là chuyên đảm trách một công việc. Chuyên nghiệp là chuyên
theo đuổi một nghề như nghiệp của đời người và tinh thông nghề đó. Như
vậy, chuyên trách chưa phải là chuyên nghiệp, mặc dù chuyên nghiệp lại
chính là chuyên trách có nghề. Tuy nhiên, làm chính khách ở nước ta chưa
phải là một nghề. Và bạn cũng khó theo đuổi nghề này vì phải đối mặt với
một rủi ro rất khó vượt qua. Đó là cơ cấu của các đại biểu Quốc hội thường
xuyên thay đổi, và “mười năm phấn đấu” của bạn có thể không rơi vào bất
kỳ một giờ cơ cấu nào cả.
Vậy thì cái mà chúng ta đang có chính là các đại biểu chuyên trách, những
người dành toàn bộ thời gian cho hoạt động của Quốc hội như là thực hiện
một nhiệm vụ được giao. Chắc chắn, trong số các đại biểu này, nhiều người
sẽ nhanh chóng trở thành những nghị sĩ chuyên nghiệp, thông thạo hoạt
động nghị trường, biết cách tác động có hiệu quả lên chính sách và pháp
luật. Họ sẽ là những hạt giống hết sức quan trọng của nền lập pháp Việt
Nam hiện đại. Tuy nhiên, tạm thời thì các đại biểu chuyên trách đang là
những “tân binh” trên một mặt trận hoàn toàn mới mẻ và phải đối mặt với
những thách thức rất lớn.
Trước hết, đó là thách thức của việc đổi nghề. Một họa sĩ giỏi không nhất
thiết phải viết văn hay. Xác suất thành công của việc đại biểu làm việc
