NHỮNG NGHỊCH LÝ CỦA THỜI GIAN - Trang 142

đề dân sinh nho nhỏ, chứ chưa dính dáng gì đến chuyện hòa bình thế giới
cả.

Thế thì, bạn cứ thử tượng tượng xem việc thực hiện dân chủ trực tiếp ở
phạm vi một phường, một huyện, một thành phố hoặc một nước thì sẽ ra
sao? Chỉ riêng cái chuyện tập hợp tất cả dân cư ở một địa điểm để “nói cho
nhau nghe” thôi đã là điều không tưởng. Bạn vẫn có thể thực hiện dân chủ
trực tiếp trong phạm vi cả nước bằng hình thức trưng cầu dân ý: Toàn dân
sẽ bỏ phiếu để thông qua các quyết định quan trọng của đất nước. Về mặt lý
thuyết, đây là cách làm hết sức dân chủ. Tuy nhiên, cái khoảng cách từ lý
thuyết đến thực tế cuộc sống là hết sức mênh mông theo mọi chiều của
không gian và thời gian. Và trong cái sự mênh mông đó, chân lý, như cá lặn
mất tăm dưới biển, luôn tuột khỏi tầm tay của chúng ta. Trước hết, nhận xét
dân chủ thì tốn kém không biết do ai đưa ra, nhưng chắc chắn là để chỉ các
cuộc trưng cầu dân ý như thế này. Ngoài ra, trưng cầu dân ý thường ít có ý
nghĩa, khi các cuộc tranh luận sâu rộng trong toàn xã hội không thật sự diễn
ra. Không tin bạn cứ thử trưng cầu dân ý về việc có nên bỏ viện phí hay học
phí không mà xem. Bạn sẽ có ngay câu trả lời “nên bỏ”, thậm chí trước khi
cuộc bỏ phiếu thật sự diễn ra. Và những người dân đã hành động đúng. Nếu
việc bỏ viện phí, học phí không kéo theo những hậu quả nào đó, thì nên bỏ
chúng đi. Tuy nhiên, vấn đề không đơn giản như vậy. Việc làm này chắc
chắn sẽ dẫn tới những hậu quả to lớn cho cả xã hội; những cái được và cái
mất của nó có thể lớn đến mức khó có thể tính hết ngay được. Đó là chưa
nói tới tình trạng sẽ có những người được nhiều hơn và những người mất
nhiều hơn trong một quyết định như vậy. Đây là một trong những trường
hợp mà dân chủ trực tiếp sẽ không dẫn chúng ta đi được đâu xa.

Có thể, trong tương lai, gắn với nền dân chủ điện tử, dân chủ trực tiếp sẽ trở
nên dễ dàng hơn. Điều này chỉ xảy ra khi chúng ta có được các công dân
điện tử và các công dân này có đầy đủ tư chất của các chính khách thật sự.
Và trước khi điều đó xảy ra, dân chủ đại diện vẫn là cách thức tổ chức
quyền lực quan trọng và hữu ích hơn. Vậy thì, chúng ta nên tập trung mọi