nay như thế này cho nên tớ nghĩ cái vương trượng đó: Louis Philippe có thể
dùng cái quân quyền của mình nhằm hai mục tiêu, đưa cái đầu trượng ra đối
với dân, mở cái đầu ô ra đối với trời.
Phòng tối om, những mảng mây lớn đã làm mất nốt ánh sáng ban ngày.
Không có ai trong quán, cũng không có ai ngoài đường, mọi người đều đi
"xem diễn biến của thời cuộc".
— Giữa trưa hay nửa đêm đấy? - Bossuet thét. - Chẳng trông thấy gì sất,
Gibelotte, đem đèn đây!
Grantaire buồn bã cứ uống rượu. Anh làu bàu:
— Enjolras chê ta, Enjolras nói: Joly ốm, Grantaire say. Cho nên hắn cho
Navet đến gọi Bossuet. Giá hắn đến rủ ta thì ta đã đi rồi. Mặc xác Enjolras!
Ta không đến dự cái đám tang của hắn đâu.
Đã quyết nghị không đi cho nên Bossuet, Joly và Grantaire chẳng nhích
ra khỏi quán. Vào khoảng hai giờ chiều thì bàn của họ đã đầy những vỏ chai.
Hai cây nến thắp sáng để trên bàn, một cây cắm trên cái chân đồng đã hoàn
toàn gỉ xanh, một cây nhét vào cổ một lọ đựng nước rạn nứt. Grantaire đã
kéo Joly và Bossuet trở về với vui nhộn.
Về phía Grantaire thì từ trưa, anh ta đã vượt quá cái mốc rượu vang, vì
rượu vang là một nguồn mộng tồi. Đối với những hôm ghiền thực sự, rượu
vang chỉ được nể nang mà thôi. Về việc say sưa thì cũng có ảo thuật và quỷ
thuật, rượu vang chỉ là ảo thuật thôi, Grantaire là một anh chàng uống mộng
liều lĩnh. Một trận say tối trời đen đất, một trận say kinh hồn sừng sững
trước mắt không làm cho anh ta dừng, ngược lại lôi cuốn anh ta. Anh đã để
chai qua một bên để cầm cốc vại. Không có thuốc phiện, không có
haschisch
bên mình, mà cứ muốn cho đầu óc ám hoàng hôn thì đành
phải mượn cái thứ nước pha ghê gớm gồm có rượu mạnh, bia đen và rượu
ngải, cái thứ nước gây nên những cơn hôn mê kinh khủng. Thể hơi của ba
thứ bia, rượu mạnh, rượu ngải đổ chì vào tâm hồn. Đó là ba thứ đêm đen làm
chết chìm thiên tư bay bướm. Ở đấy, trong một màng khói tụ mơ hồ thành
cánh dơi hình thành ba nữ cuồng thần câm lặng là Mê Sảng, Đêm Đen và
Chết Chóc bay chập chờn bên trên nàng Psyché ngủ thiếp.
Grantaire vẫn chưa đến cái giai đoạn thảm đạm đó, hãy còn lâu. Anh ta
vui vẻ vô cùng và Bossuet, Joly cũng chia vui với anh. Họ chạm cốc. Anh có
