phải có một liều lượng quá khứ nhất định và cái tuổi của một dòng họ là điều
không thể giả tạo nên. Theo quan điểm của các “chính khách” - tất nhiên các
điều kiện khác đã được tạm gác ra một bên - thì sau một cuộc Cách Mạng,
ông vua xuất hiện từ Cách Mạng phải có những đức tính gì? Ông vua ấy phải
là Cách Mạng mới có lợi, nghĩa là bản thân ông ta có tham gia cuộc Cách
Mạng, phải nhúng tay vào, phải nổi tiếng hoặc mang tai tiếng trong đó, phải
có sờ tới máy chém hoặc có vung gươm. Còn một dòng họ vua thì phải có
những tính cách gì? Phải có tính cách dân tộc, nghĩa là Cách Mạng từ xa,
không có hành động Cách Mạng, nhưng Cách Mạng về những lý tưởng mà
nó chấp nhận. Một dòng họ vua phải vừa có một liều lượng quá khứ và có
tính chất lịch sử, vừa có một liều lượng tương lai và gây được cảm tình.
Tất cả những cái đó giải thích vì sao những cuộc Cách Mạng đầu tiên
bằng lòng tìm một con người: Cromwell hay Napoléon; và những cuộc Cách
Mạng lại cứ đòi hỏi một dòng họ: Họ Brunswick hay họ Orléans.
Những
dòng họ vua giống những cây đa Ấn Độ, mỗi cành nghiêng xuống đất, bắt rễ
và trở thành một cây đa khác. Mỗi chi trong dòng họ vua có thể thành một
dòng họ vua mới. Điều kiện duy nhất là phải nghiêng xuống đến tận dân
chúng. Đó, lý thuyết của những kẻ khôn ngoan.
Và đây là nghệ thuật: Làm thế nào để cho sự thành công và có tiếng ngân
vang của một tai họa, để cho những người có quyền lợi trong Cách Mạng
phải run sợ, dưới hãi hùng vào sự việc đã hoàn thành, trình bày bước quá độ
thành một sự chậm tiến, làm mờ nhạt bình minh Cách Mạng, tố cáo những
khe khắt do hưng phấn làm nên, gọt giũa góc cạnh và móng vuốt, giảm nhẹ
thắng lợi, bọc nhung chính nghĩa, dùng chăn dạ bọc người khổng lồ nhân
dân và vội vàng cho đi ngủ, bắt cái sung sức ăn kiêng ăn nhịn, săn sóc
Hercule như người ốm dậy, phá loãng sự kiện lớn trong những biện pháp cơ
hội, đối với những người khát khao lý tưởng thì cho uống nước lá dịu dịu,
tiến hành những biện pháp để phòng chống sự thành công quá lớn, đem chao
đèn đặt lên Cách Mạng. Năm 1830, người ta áp dụng lý thuyết đó, cái lý
thuyết đã áp dụng đối với nước Anh năm 1688.
1830 là một cuộc Cách Mạng chặn lại ở giữa dốc. Một nửa tiến bộ; gần
như là chính nghĩa. Thế nhưng logique không hề biết những cái tạm gọi
những cái gần gần. Không biết sự thực, như mặt trời không biết nến. Ai chặn
