22. Đoàn người vẫn đi
1933 - 1944
Nếu một người bắt đầu với những sự chắc chắn, anh ta sẽ
kết thúc trong nghi ngờ; nhưng nếu anh ta bằng lòng với việc
bắt đầu với những nghi ngờ, anh ta sẽ kết thúc với những điều
chắc chắn.
FRANCIS BACON
Rời bỏ bàn tay thần chết của bản vị vàng chính là chìa khóa cho
sự phục hưng nền kinh tế. Năm 1931, nước Anh đã làm như vậy và
họ bắt đầu gượng dậy ngay trong năm đó. Nước Mỹ theo bước vào
tháng Ba năm 1933, giai đoạn chạm đáy của cuộc khủng hoảng. Pháp
duy trì mối liên hệ với vàng trong thời gian lâu nhất. Năm 1935,
Clément Moret bị buộc thôi chức thống đốc Ngân hàng Pháp do
chống đối các chính sách của chính phủ nhằm tận dụng vàng dự
trữ để mở rộng tín dụng. Chỉ một năm sau đó, Pháp cuối cùng cũng
từ bỏ bản vị vàng. Bởi vậy mà nó cũng là nền kinh tế lớn cuối cùng
thoát khỏi khủng hoảng.
Ngoại lệ duy nhất trong trường hợp này là Đức. Sau cuộc khủng
hoảng mùa hè năm 1931, nước này không còn khả năng trả nợ chiến
tranh và buộc phải kiểm soát hối đoái. Nhưng họ chưa bao giờ chính
thức từ bỏ bản vị vàng. Vẫn bị ám ảnh bởi nỗi sợ hãi truyền thống
của lạm phát từ năm 1923 và mặc dù không có vàng dự trữ, Đức vẫn
quyết định hành xử như thể họ vẫn đang có sự bảo đảm của vàng,
xích chặt chân mình vào cái bóng của bản vị vàng và bởi vậy, bỏ qua
những lợi ích khi có một đồng nội tệ rẻ. Khi Anh giảm giá trị đồng
